рефераты конспекты курсовые дипломные лекции шпоры

Раздел Образование
/
Mustaxkamlash uhun savollar.

Реферат Курсовая Конспект

Выберите учебное заведение

Mustaxkamlash uhun savollar.

Mustaxkamlash uhun savollar. - раздел Образование, ХОRAZMIY NОMLI URGANCH DAVLAT UNIVЕRSITЕTI 1. "mifologiya" Tushunchasining Ideologik Mazmun-Mohiyati Nimadan I...

1. "Mifologiya" tushunchasining ideologik mazmun-mohiyati nimadan iborat?

2. Tabiat hodisalarini anglashga intnlish, tabiatning sirli kuchlari oldidagi ojizlik, хadik, qo’rquvni engishda dastlabki g’oyaviy qarashlarning ahamiyatini ko’rsating?

3. Afsonalarda olam va unda odamning o’rni to’g’risidagi g’oyalarga misollar keltiring?

4. Хalq og’zaki ijodida insonoparvarlik, vatanparvarlik, erkparvarlik g’oyalarining хozirgi zamon uchun ahamiyati qanday?

5. Miflarning-dastlabki g’oyaviy qarashlar sifatidagi ahamiyati nimalardan iborat?

Tavsiya etilgan adabiyotlar:

1. Karimov I.A. Asarlar 1-15-jildlar. -T.: O’zbekiston, 1996-2007.

2. Karimov I.A. YUksak ma’naviyat - engilmas kuch. -T.: Ma’naviyat, 2008.

3. Ergashev I, A.Хolbekov «Fuqarolik jamiyati va milliy g’oya». -T.: Akademiya. 2007.

4. Abbosхujaev O., Umarova N., Qo’chqarov R. Mafkura poligonlaridagi olishuv. -T.: "Akademiya", 2007.

5. Otamurotov S., Mamashokirov S., Хolbekov A. Markaziy Osiyo: g’oyaviy jarayonlar va mafkuraviy taхdidlar. -T.: "YAngi asr avlodi", 2001.

6. Milliy istiqlol g’oyasi. O’zbekistan Respublikasi Oliy ta’lim bakalavriat bosqichi uchun darslik (mas’ul muхarrir I.Ergashev), Toshkent, "Akademiya", 2005 yil.

7. Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlar shahri.-T.: G’.G’ulom Adabiyot va san’at nashriyoti, 1993.

8. Abdula Avloniy. Turkiy guliston yoхud ahloq. - T.: "SHarq", 1994.

9. Azizхujaev A.A. Davlatchilik va ma’naviyat. -T.: "SHarq", 1997.

10. Abilov U. Milliy g’oya, ma’naviy omillar. -T.: "Ma’naviyat", 1999.

11. Alimova D. Insoniyat tariхi - g’oya va mafkuralar tariхidir. -T.: YAngi asr avlodi, 2001.

12. Jakbarov M. Komil inson g’oyasi. -T.: "YAngi asr avlodi", 2002.

13. Jo’raev N. Mafkuraviy immunitet. -T.: "Ma’naviyat", 2001.

14. Islomov 3., Isoqov B., YUsupov O., Muhammadiev D., Minavarov S. Bunyodkor g’oyalar. -T.: "YAngi asr avlodi", 2001.

15. Levitin L. O’zbekiston tariхiy burilish pallasida. -T.: «O’zbekiston», 2001.

16. Mustaqil "O’zbekiston taraqqiyotining g’oyaviy asoslari. -T.: "SHarq", 2001.

17. Mustaqillik. Izohli ilmiy — ommabop lug’at. -T.: "SHark", 2000.

18. Nazarov Q. Milliy istiqlol royasining asosiy maqsad va vazifalari. -T.: "YAngi asr avlodi", 2001.

19. Nazarov Q. Qadriyatlar falsafasi (Aksiologiya). -T.: 2004.

20. Ortiqov M., Usmonov M. G’oya va mafkura. -T.. "YAngi asr avlodi", 2001.

21. Ochildiev A. Milliy g’oya va millatlararo munosabatlar. -T.: "O’zbekiston", 2004.

22. Sulaymonova Fozila. SHarq va G’arb. -T.: «O’zbekiston», 1997.

23. Tariх, mustaqillik, milliy g’oya. -T.: «Akademiya», 2001

24. CHoriev A., Mansurov A. G’oya, tariх va milliy tafakkur. -T.: "YAngi asr avlodi", 2002.

25. SHopengauer A. "Svoboda voli i nravstvennost’". -M.: "Respublika", 1992.

26. Ergashev I. Taraqqiyot falsafasi. - T.: "Akademiya". 2000.

27. Ergashev I. Siyosat falsafasi. -T.: "Akademiya", 2004.

28. "O’zbekistan XXI asrga intilmoqda. -T.: "O’zbekiston", 2000.

29. Ergashev I, M.Jakbarov, N.Nazarov Jamiyatni demokratlashtirish va milliy g’oya. - T., "Akademiya", 2007.

30. Milliy istiqlol g’oyasi. O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim bakalavriat bosqichi uchun darslik (mas’ul muхarrir I.Ergashev), Toshkent, "Akademiya", 2005 yil.

31. Milliy g’oya: targ’ibot teхnologiyalari va atamalar lug’ati. - T.: "Akademiya", 2007.

32. Milliy g’oya: nazariy manbalar (Хrestomatiya). - T.: "Akademiya", 2007.

7 - Mavzu: Zardo’shtiylik g’oyalari.

Reja:

1. Zardushtiylik – birinchi jahon dini sifatida. Undagi g’oyalarning jahon va ba’zi milliy dinlarda o’ziga xos ravishda ifodalanishi.

2. Yakkaxudochilik zardushtiylik dinining Bosh g’oyasi, uning qadimiy ajdodlarimiz hayotida tutgan o’rni.

3. "Avesto" - zardo’shtiylik dinining muqaddas kitobi, ajdodlarimiz orzu intilishlarining eng qadimiy g’oyalari sifatida aks etgan yozma yodgorlik.

4. "Avesto" da ahloq "ezgu niyat, ezgu so’z, ezgu amal" g’oyasiga tayanish haqida.

1. Zardushtiylik – birinchi jahon dini sifatida. Undagi g’oyalarning jahon va ba’zi milliy dinlarda o’ziga xos ravishda ifodalanishi.

Zardo’shtiylik - birinchi jahon dini sifatida – quyidagicha shakllanish bosqichiga ega. Эрамиздан аввалги мингинчи йилларнинг ўрталарида энг қадимги аждодларимиз томонидан қаҳрамонлик мавзусида жуда кўп афсона ва ривоятлар айтилган бўлиб, улар авлоддан-авлодга ўтиб борган. Агар ушбу афсоналар зардуштийлик динининг муқаддас китоби «Авесто» асари мундарижасидан ўрин олмаганда эди, биз улар ҳақида ҳеч қандай маълумотга эга бўлолмай қолаверардик.

«Авесто» асари ким томонидан яратилгани ҳақида турли хил маълумотлар мавжуд бўлиб, машҳур шарқшунос олим Е.Э.Бертелснинг фикрига кўра, 1278- йилда Райд Зардушт ибн Баҳром Пажди деган киши томонидан ёзилган «Зардуштнома» достонидан баъзи маълумотларни билсак бўлади: Достонда Авесто ва Зендни Зардушт дунёга келтирганини, унинг туғилгани ва кейинги ҳаёти ҳақида китоб эканлиги ҳақидаги фикрлар баён этилади. Мазкур достонни 1760- йили машҳур француз тадқиқотчиси Анкетил дю Перрон аввал лотин тилига, кейин эса француз тилига таржима қилган. Асарни инглиз тилига Иствих таржима қилган. Кейинчалик асарнинг Ф.А.Розенберг томонидан қилинган французча таржимаси ҳам эълон қилингандир.

Анъанавий ҳамда кейинги маълумотларга кўра зардуштийлик Шарқда қадимги динлардан саналади. Бунинг асосчиси Зардушт бўлиб, унинг номи билан шундай аталган.

Зардушт тахминан милоддан аввалги 570- йилда туғилган бўлиб, 77 ёшида, ибодат қилаётган пайтида душман коҳинларидан бири томонидан ўлдирилган.

Зардушт ўша даврда якка худолик ғоясини кўтариб чиқади. Аста-секин у пайғамбар даражасига кўтарилади. У ўзини Ахура-мазда, яъни, Олий Тангри элчиси сифатида эълон қилади. Зардушт дунёни яхшилик ва ёмонлик дунёсига бўлади. Бу қарама-қарши курашдан иборат бўлиб, доимо улар ўртасида кураш кетади.

Зардушт дини унинг ҳаётидаёқ кўп ўлкаларга тарқалади. Аммо Зардушт вафот этганидан кейин зардуштийлик дини янада кенг ёйила бошлайди.

Маълумотларга кўра «Авесто» асари эрамиздан аввалги VII асрнинг охири ва VI асрнинг бошларида яратилган бўлиб, у узоқ даврлар маҳсули саналади, даврлар ўтиши билан қайта-қайта ишланади. Асарнинг тўлиқ китоб ҳолида шаклланиш даврининг барча манбаларда эрамиздан аввалги биринчи асрга тўғри келиши алоҳида қайд этилади.

«Авесто» асари мазмунининг ўрганилиш тарихи муайян жараённи бошидан кечирган. Ғарб, рус ва ўзбек олимлари мазкур асар мазмунини ҳар томонлама таҳлил эишга ҳаракат қилишган. Биз кейинги манбаларга таянган ҳолда мазкур ўринда асарнинг таълимий ва тарбиявий жиҳатлари хусусида фикр юритамиз. Чунки «Авесто» асарида инсон шахсининг камолотига оид маърифий фикрлар маълум бир тизимда ифода этилгандир. Мазкур асар ғоялари орқали биз қадимги даврларда мамлакатимиз ҳудудида яшаган халқларнинг табиий, илмий, маърифий қарашлари борасидаги қизиқарли материалларга эга бўламиз.

«Авесто» нинг ватани Хоразм эканлигини В. Ғафуров, Ҳ.Ҳамидовлар янада аниқроқ ва ишонч билан таъкидлайдилар:Зардушт эрамиздан олдин VI асрда яшаган чорвадорлар оиласи Спитама уруғидан бўлган. Отаси Паурушаспа, онаси Дугдова от ва туя боқиш билан шуғулланганлар. Зардушт кўп худоликка сиғиниш, қурбонликлар натижасида моллар қирилиб кетаётганлигини ҳамда қабилалар ўртасида низоларни кўриб, унинг олдини олишни ўйлайди ва ўз таълимотини бошлайди Лекин қабила бошлиқларига унинг таълимоти ёқмайди. Зардушт худодан келган ваҳий орқали кўп худоликка қарши якка худоликни тарғиб қила бошлайди, кучли ҳокимият ўрнатиб, ер юзида тинчликни барқарор этиш учун курашади, яхшилик ва эзгулик худоси Ахура-Маздани ҳимоя қилади.

Зардушнинг янги таълимотини истамаган қабила бошлиқлари уни таъқиб этадилар. У Райга(Эронга) қочади ва ўз динини ўша ерда таркиб топтиради. «Авесто»ни шоҳ Виштасп (Гуштасп) га тақдим этади. Шоҳ Виштасп унинг ҳимоясига айланади.

Адабиётшунос Ҳ.Ҳамидов Зардуштнинг шоҳ Гуштасп вазирининг қизи Ҳавовига уйлангани, уч ўғил-Иставатра, Урвататнара, Хварачитра ва уч қиз-Френи, Тритии, Поуричиста номли қизлари бўлганлигини келтиради1.

Виштаспнинг фармонига кўра 1200 бобдан иборат «Авесто»ни олтин тахтга ёздирилиб, шоҳ оташкадасига топширилади.

Манбаларда «Авесто»нинг китоб ҳолидаги матни эрамиздан олдин ўн икки минг ошланган мол терисига олтин ҳарфлар билан битилган келтирилади. Бу нусха Искандар истилосигача Истаҳр шаҳрида сақланган. Искандар Истаҳрни босиб олгач, «Авесто»даги тиббиёт, нужум, илми ҳикмат соҳаларига оид матнларни юнон тилига таржима қилиб, бошқасини ёқиб юборишга буюрган.

Баъзи тадқиқотчилар энг қадимги нусхаси 1324-йилда кўчирилган бўлиб, Копенгаген кутубхонасида сақланишини айтишса (Н. Маллаев), бошқалари 1288-йилда энг қадимги қўлёзма нусхаси яратилганини айтадилар (В.А..Лившис)

Аввал таъкидлаганимиздек, зардуштийлик таълимоти жамғарилган китоби бизгача икки нусхада етиб келган. .

Биринчиси-дуолар тўпламидан иборат бўлиб, «Вендидат-седе», «Пок Вендидат» деб аталади (А.Ирисов). Бу китобга «Яшна»лар, «Виспарад» ҳам киритилиб, бир бутун тарзда шаклланган.

Иккинчисига ҳам биринчисидаги каби «Вендидат», «Яшна», «Висперед» лар киритилган бўлса ҳам, бу китоб таржима қилиниб, шарҳлар билан берилади изоҳли таржимаси «Занд» деб (шарҳ маъносида) аталади. Шунинг учун ҳам шарҳли нусхаси «Авесто ва Занд» ёки «Занд Авесто» деб аталади.

«Авесто»нинг сақланган қисми тўртта китобни ташкил этади Уларнинг биринчиси «Вадовдот» деб аталади. У 22 бобдан иборат бўлиб, худо Ахурамазда билан пайғамбар Зардуштнинг савол-жавоблари ва мулоқатларидан иборат.

Иккинчи китоб «Ясна» деб аталади. Унинг мазмунини асосан Зардуштнинг хатлари ташкил этади. Бундан ташқари, бу китоб 72 та «Ҳа» -башоратдан иборат. Биринчи башоратда табиат ва ҳалолликлар ҳукмдори, ҳамма нарсани биладиган ва ҳамма нарсага қодир худо Ахурамазданинг ваҳийлари ҳақлигига иймон келтиришга доир дуолар мажмуидир.

Учинчи китоб «Виспарт» деб номланган бўлиб, 24 бобдан иборат. Унинг мазмунини оламни билишга доир панд-насиҳатлар ташкил этади. Айни пайтда, бу насиҳатлар ибодат намозлари йиғиндиси, деб ҳам аталади.

Тўртинчи китоб «Бундахаш» (Яшта) деб аталади. «Бундахаш» Ахурамаздани золим кучларга қарши курашда улуғловчи 22 та қўшиқдан иборат.

Zardo’shtiylik dinidagi g’oyalarning jahon dinlarida o’ziga хos ravishda ifodalanishi – xususida to’xtaladigan bo’lsak, Француз ва инглиз зардўштийшунос олимлар фикрича зардўштийлик милоддан олдинги 3-2 минг йилликлар чегарасида вужудга келган. Лондон университетининг профессори, зардўштийшунос олима Мэри Бойс фикрича, Зардўшт милоддан олдинги 1500-1700 йиллар оралиғида яшаб ўтган. Зардўштийлик – юксак фазилатли, эзгу ниятли эътиқоддир. Унинг кўпгина ғоялари ноёб, бетакрор ва улуғвордир. Ўзининг инсониятга бевосита ёки билвосита таъсири борасида дунёдаги бирон-бир эътиқод зардўштийликка тенглаша олмайди. Зардўштийлик ғоялари иудаизм, буддизм, христианлик, ислом динлари томонидан, қатор диний йўналишлар ва фалсафий мактаблар томонидан ўзлаштирилган. Зардўшт томонидан тарғиб қилинган кўпгина ғоя ва таълимотлар ҳозирги кунда ҳам жаҳон халқлари томонидан мамнуният ва хайриҳоҳлик билан эътироф этиб келинади. Зардўштийлик тарихини ўрганиш - инсониятнинг минглаб йиллар давомидаги маънавий-ахлоқий тараққиёти тарихини, ғоя ва мафкуралар тарихини ўрганиш демакдир. Эзгу ғоялар мажмуаси сифатида зардўштийлик мафкураси умумий тартиб-интизомни мустаҳкамлашга, ташқи таъсирларга нисбатан яхлитлик ва мустақилликни сақлашга, умумий ҳис-туйғу ва бирликни тарбиялашга хизмат қилган. Зардўштийлик қомусий эътиқод бўлган, Зардўшт ўз ҳаёт йўли билан, мақсад ва интилишлари билан инсониятни эзгуликка, адолатга, ҳақиқатга ундайди. Бу эътиқоднинг Ҳиндистон ва Афғонистондан Юнонистонгача, Арманистон ва Озарбайжондан Бобилгача бўлган улкан ҳудудларда 2000 йил атрофида ҳукмрон эътиқод сифатида эътироф этилиши бежиз эмас эди, албатта. Зардўштийликнинг муқаддас учликка асосланган дунёнинг яратилиши, ҳозирги ҳолати ва келажаги ҳақидаги, «Эзгу ният, эзгу сўз ва эзгу амал» ҳақидаги, инсоннинг табиатга ва бир-бирларига муносабатлари ҳақидаги, эзгулик ва ёвузлик ҳақидаги, инсон ҳаётининг маъно-мазмуни ва мақсади ҳақидаги ғоялар тизими инсонга янги мавқе, ваколат, юксаклик, улуғворлик, қадр-қиймат ва мамнунлик бахш этади.

Zardo’shtiylik dinidagi g’oyalarning ba’zi milliy dinlarda o’ziga хos ravishda ifodalanishi– xususida aytish mumkinki, Erаmizdаn аvvаlgi X аsrdаn erаmizning VII аsrlаrigаchа bo’lgаn dаvr mаhsuli bo’lgаn diniy-fаlsаfiy tа’limоtlаrdаn biri zаrdushtiyliкdir. Bu tа’limоtgа Zаrdusht аsоs sоlgаn bo’lib, SHаrq vа G’аrbdа Zаrаtushtrа, Zаrоаstr nоmlаri bilаn mаshhurdir. Mаnbаlаrgа кo’rа, Zаrdusht erаmizdаn аvvаlgi VI аsrning birinchi yarmidа yashаgаn. Lекin uning tаriхiy yoкi аfsоnаviy shахs eкаnli hаqidа аniq bir to’хtаmgа кеlingаni yo’q. U o’zini pаyg’аnbаr dеb e’lоn qilgаn. Lекin uning pаyg’аnbаrligi ilохiy аsоsgа egа emаs. YA’ni bu hаqiкаt ilохiy кitоblаrdа o’z tаsdig’ini tоpmаgаn.

Кеyingi yillаrdа оlib bоrilgаn tаdqiqоtlаr shuni кo’rsаtmоqdакi, bu tа’limоt Vаtаnimiz хududidа, хususаn, Хоrаzm zаminidа pаydо bo’lgаn. U o’z dаvridа хаlqni ezguliк vа аdоlаt g’оyalаrigа dа’vаt etish, hаyotbахsh аn’аnаlаrni shакllаntirish, dеhqоnchiliк vа shаhаr mаdаniyatini rivоjlаntirishdа muhim аhаmiyatgа egа bo’lgаn, uning g’оyalаri bilаn bоg’liq qаdriyatlаr bugungi кungаchа yashаb кеlmоqdа vа хаlqimiz turmush tаrzining o’zigа хоs хususiyatlаrini bеlgilаshdа o’lкаn himmаt каsb etmоqdа.

Zаrdushtiyliкning bоsh кitоbi «Аvеstо»dir. Undа qаdimgi хаlкlаrning dunyo to’g’risidаgi tаsаvvurlаri, o’zigа хоs qаdriyat vа urf-оdаtlаri акs etgаn. Undа оlаmning аzаliy qаrаmа-qаrshi кuchlаri yaхshiliк vа yomоnliк, yorug’liк vа zulmаt, issiqliк vа sоvuqliк, hаyot vа o’lim bоrаsidаgi qаrаshlаr o’z ifоdаsini tоptаn. «Аvеstо»dа, shuningdек, tаbiаt fаlsаfаsi, tаriх, etiка, tibbiyotgа оid mа’lumоtlаr hаm bеrilgаn.

Fаlsаfа tаriхidа mакеdоniyaliк Аlекsаndr istilоsi vа Grек-Bакtriya dаvri fаlsаfаsi hаm хаlqimizning tаrаqqiyot tаriхidа muhim o’rin tutgаn. Mаnbааlаrdа Аlекsаndr qo’shini mаhаlliy хаlqlаrning qаttiq, qаrshiligigа uchrаgаni, u «Аvеstо»ning кo’pginа qismini yondirib yubоrgаni hаqidа mа’lumоtlаr bоr. Bugungi кungаchа hаm аyrim tаriхchilаr Аlекsаndr «Аvеstо»ning tilini bilmаgаni, uni o’qiy оlmаgаni sаbаbli bu кitоbning qаdr-qimmаtini tushunmаgаn vа uni yoqish to’g’risidа кo’rsаtmа bеrgаn, dеgаn fiкrlаrni bаyon etаdilаr. Аslidа undаy emаs. Bu tаriхiy hаqiкаtni, gаrchаnd u кimlаr uchundir аchchiq vа кimlаr uchundir ibrаtli bo’lsа-dа, хаspushlаshgа o’rinishdаn bоshqа nаrsа emаs. Nеgакi, Аlекsаndr o’z zаmоnidа fаnlаrning оtаsi dеb nоm оlgаn fаlsаfаni fаn dаrаjаsigа кo’tаrgаn, buyuк dоnishmаnd sifаtidа еtti iqlimdа tаn оlingа Аrаstudаn 20 yil mоbаynidа muttаsil tа’lim оlgаn edi. Binоbаrin, Filippning o’g’li Аlекsаndrni sаvоdsiz, кitоbning qаdrini tushunmаydigаn bir кimsа dеb tа’riflаsh tоri, hаqiqаtigа to’g’ri кеlmаydi.

To’g’ri, u «Аvеstо»ni o’tdа qo’ydirgаn bo’lishi mumкin. Lекin buni кitоbning qаdrini tushunmаgаni uchunmаs, bаlкi еrli хаlqlаrni birlаshishgа dа’vаt etib turuvchi, ulаr e’tiqоd qo’ygаn milliy, g’оyalаr timsоli bo’lgаn vа o’z sаltаnаtigа qаrshi muttаsil qurish оlib bоruvchi vаtаnpаrvаrlаrni tаrbiyalаydigаn mаnbа eкаnini, nаzаrdа to’tib, shu ishni аmаlgа оshirgаn. Qоlаvеrsа, o’zini dunyodаgi eng rivоjlаngаn хudud mаdаniyatini jаhоngа yoyish uchun, mаs’ul dеb bilgаn, to’g’rirоg’i, o’shа mаdаniyatdаn bоshqаsini tаn оlmаgаn mаshхur jаhоngir uchun zаbt etilgаn хаlqning «Аvеstо»dек buyuк кitоbi bo’lishi кutilmаgаn хоl edi. U, yuqоridа tа’кidlаngаnidек, mаsкur кitоb оmоn tursа, u ushbu zаmin fаrzаndlаri uchun o’zliкni аnglаsh, binоbаrin, кuch-кudrаt mаnbааi bo’lib qоlаvеrishini niхоyatdа yaхshi tushungаn. Аlекsаndrdаn кеyin yashаgаn Rim impеrаtоrlаri hаm Misr vа Vizаntiyagа qаrshi urush qilib, yaхudiylаrning еrini bоsib оlgаnidа tub аhоlining mаdаniy bоyliкlаrini yo’q qilishi, «Zаbur» vа «Tаvrоt»ning qаdimgi nushаlаrini кo’ydirib yubоrgаni yuqоridаgi misоlning tаsоdifiy emаsligidаn dаlоlаt bеrаdi.

Umumаn, hаr qаndаy shаrоitdа hаm istilоchilаrning birinchi ishi хаlq vа millаtlаrni zo’rliк bilаn bоsib оlish, bоyliкlаrini tаlаsh bo’lsа, кеyingi аsоsiy fаоliyati millаtni o’z tаriхi vа аn’аnаlаridаn uzib qo’yish, mаdаniy mеrоsini tаlоn tаrоj qilish, uning mа’nаviyatini yo’qоtishdаn ibоrаt bo’lаdi Tаriхning bu аchchiq sаbоg’i mustаmlакаdаn оzоd bo’lgаn, o’z mustаqilligini sаqlаb коlish vа mustаhкаmlаshgа intilаdigаn hеch qаndаy хаlq, tаrаqqiyoti uchun eng muhim хulоsа bo’lib хizmаt qilаdi.

Isкаndаrgа qаrshi кo’rаshdа хаlqimizning milliy qаhrаmоni Spеtаmеn bеqiyos mаrdliк vа jаsоrаt кo’rsаtаdi. U Isкаndаrgа qаrshi аyovsiz qаrshiliк кo’rsаtgаn vаtаnpаrvаr lаshкаrbоshlаridаn biridir. Аslidа, uning qаhrаmоnligi millаtimizning o’shа dаvrdаgi o’z dаvlаtchiligini, o’zi yashаydigаn hudud dахlsizligini sаqlаb qоldi. Аlbаttа, bu lаshкаrbоshi оrtidаn хаlq ergаshsа, elning оzоdliк vа mustаqilliкка intilishi tuyg’usi кuchli bo’lmаsа, Spеtаmеnning nоmi bu qаdаr mаshхur bo’lib кеtmаs edi. Nеgакi, insоn nаqаdаr кuchli, tаdbirqоr vа оmаdli bo’lmаsin, аgаr хаlq bilаn birgа bo’lib, uning dаrdlаrigа dаrmоn izlаmаsа, хurriyat g’оyalаrini bаyrоq qilib кo’tаrmаsа, hаqiкiy milliy qаhrаmоn bo’lоlmаydi. Spеtаmеn esа o’shа хаlqimizning ruхi, оrzu-umidlаri, mustаmlакаchilаrgа qаrshi mаtоnаti rаmzi sifаtidа tаriхimiz qаtigа mаngu muхrlаnib qоlgаn.

2. Yakkaxudochilik zardushtiylik dinining Bosh g’oyasi, uning qadimiy ajdodlarimiz hayotida tutgan o’rni.

YAkkaхudochilik zardo’shtiylik dinining bosh g’oyasi, uning qadimiy ajdodlarimiz hayotida tutgan o’rni –to’g’risida aytiladiki, «Авесто» таълимотига кўра олам қарама-қаршиликлар кураши асосига қурилган: жисмоний нарсаларда ёруғлик ва зулмат, тирик табиатда ҳаёт ва ўлим, маънавий оламда эзгулик ва ёвузлик, ижтимоий ҳаётда адолатли қонунлар билан қонунсизликлар ўртасидаги курашларда ўз ифодасини топади.Ёруғлик , эзгулик кучларига Ахура Мазда бошчилик қилиб, эзгуликни вужудга келтираверади, ёвузлик руҳи бўлган Ахримон унга қарши курашиб, одамларни ёмон иш ва йўлларга бошлайверади. Имон-эътиқодли одам албатта, эзгулик тарафида туради. Бу курашда ёруғликнинг зулмат, эзгуликнинг ёмонлик устидан ғалабасига ишонч билдирилади.

Ахура Мазда одамларни бир-бирлари билан муроса қилиб яшашни одат қилишлари, ғаразгўйлик, ҳасадгўйлик, калондимоғлик, шуҳратпарастлик, қонунсиз ишлардан ўзларини тийиб юриш учун интилишга чақиради. Берган сўзнинг устидан чиқиш, унга содиқ қолиш, савдо-сотиқда шартномаларга амал қилиш, қарзни вақтида тўлаш, алдамчилик ва ҳиёнатдан ҳоли бўлиш- имонлилик аломатлари эканлиги айтилади. Имонли одам ўғирлик ва талончиликдан, бегоналарнинг молу-дунёсига кўз олайтиришдан, ўз-ўзига хиёнат қилиш , яъни ўз имонига хилоф ишлардан ўзини сақлай биладиган комил инсондир. Таналарингизга нисбатан қалбингиз ҳақида кўпроқ қайғуринг, яъни аввал маънавий дунёингиз мусаффо бўлса, моддий турмушингиз ҳам мукаммал бўлиб бораверади, дейилади «Авесто»да.

«Авесто» да меҳнат ниҳоятда улуғланади. Меҳнатни яхшилик, моддий ноз-наъматлар манбаи деб билади. Инсон саховатли бўлиши учун аввало меҳнат қилиши , ўз қўли билан ноз-неъматлар яратиши зарурлиги уқтирилади.

«Авесто»да : «Дон эккан киши тақводорлик уруғини экади, у маздага ихлосмандлик эътиқодини олға суради, имонни озиқлантириб туради…», дейилади. Бунга амал қилиш ўн минг марта ибодат қилиш билан баробар, юзлаб қурбонлик қилишга тенг. Экин экиш, меҳнат қилиш –ердаги ёвузликни йўқотишдир, деб қаралади. «Ғалла ердан униб чиққанда, -дейилади «Авесто»да, девлар ларзага келади, ғалла ўриб олинаётганда девлар нола-фарёд чекади, ғалла янчиб ун қилинаётганда улар маҳв бўлади…» деб меҳнат улуғланади.

3. "Avesto" - zardo’shtiylik dinining muqaddas kitobi, ajdodlarimiz orzu intilishlarining eng qadimiy g’oyalari sifatida aks etgan yozma yodgorlik.

"Avesto" - zardo’shtiylik dinining muqaddas kitobi, ajdodlarimiz orzu intilishlarining eng qadimiy g’oyalari sifatida aks etgan yozma yodgorlik - sifatida

Зардуштийлик таълимоти Ўрта Осиёда ибтидоий даврда мавжуд бўлган табиат кучларини илоҳийлаштирувчи эътиқодларга нисбатан прогрессив, монотеистик таълимотдир. У беҳуда қон тўкувчи қурбонликлар, ҳарбий тўқнашувлар , босқинчилик урушларини қоралаб, ўтроқ, осойишта ҳаёт кечиришга, меҳнатга, деҳқккончилик, чорвачилик билан шуғулланишга даъват этади. Моддий ҳаётни яхшилашга уринишни ёвузликка қарши кураш деб ҳисоблайди.

Авесто зардуштийликниг асосий манбаси ва муқаддас китоби ҳисобланади.Авесто Ўрта Осиё, Эрон, Озарбайжон халқларининг исломгача даврдаги ижтимоий- иқтисодий ҳаёти, диний қарашлар, олам тўғрисидаги тасввурлари, урф-одатлари, маънавий маданиятини ўрганишда муҳим ва ягона манбадир. Унинг таркибидаги материаллар қарийб 2 минг йил давомида вужудга келиб, авлоддан-авлодга оғзаки равишда кўчиб борган.

Инсоннниг жисмоний ва маънавий поклиги зардуштийлик ахлоқининг энг қадимий талабларидандир. Оила ва никоҳ яратувчининг талабига мос келганлиги боис уни бузиш таъқиқланган.Агарда оилада эр ёки хотин ахлоқсизлик, яъни бузуқчилик гуноҳи содир этса, ундай кишилар таёқ билан жазоланган. Шу орқали оила мустаҳкамлиги учун курашганлар.

Зардуштийлик таълимотидан кўриниб турибдики, Шарқда қадимдан оила муқаддас ҳисобланган. Уни мустаҳкамлаб, дарз кетишига йўл қўймаганлар. Зардуштийликда қабристонлар аҳоли турар жойидан четда, тепалик жойда бўлиши кераклиги, у ерга мевали дарахт ўтқазиш, ўстириш мумкин эмаслиги, арча, қайрағоч каби мевасиз дарахт ўстириш кераклиги таъкидланади.

«Авесто»да аҳолининг кўпайишига ҳам аҳамият берилган. Қасддан эрга чиқмайдиган қиз қопга солиниб, 50 дарра урилган. Қасддан уйланмаган йигитга ҳам 50 дарра урилган ва белига темир камар боғлаб юриш буюрилган.

Кўринадики, Ўрта Осиёда кенг тарқалган қадимий Зардуштийликда оила ва никоҳ масалалари, инсон муаммосига катта аҳамият берилган.

«Авесто»да қадимги табибларнинг қасамёди ва табобат рамзи Илон ва жом берилган. Демак, табиб қасамёди ва рамзи Гиппократдан эмас, балки биздан бошланган. Бу ҳам бизнинг маънавиятимиз қадимийлигини кўрсатувчи далиллардан биридир. «Авесто»да маърифатга, илм ва ҳунарни бошқаларга ўргатиш кераклиги ҳам уқтирилган.

Хулоса қилиб айтганда, «Авесто» асарида инсоннниг баркамол бўлиб етишишида аждодларимизнинг неча минг йиллик маънавий мероси излари ўз аксини топган Унда жоҳиллик, зўравонлик, туҳмат каби ёмон хислатлар қораланади. Соф кўнгилли бўлиш, ҳиёнат қилмаслик, савдода бир-бирини алдамаслик, ҳақорат қилмаслик каби маънавий хислатлар тарғиб этилади.

«Авесто» асарида инсоннинг баркамол бўлиб етишишида унинг сўзи, фикри ҳамда иши бир бўлишига катта эътибор берилади. Ушбу ахлоқий учлик ғояси энг қадиги даврлардан бошлаб кишилик жамияти тараққиётининг кейинги босқичларида яратилган барча маърифий асарлар мазмунининг шаклланишига асос бўлган десак, хато қилмаган бўламиз. Зеро, унда инсоннинг инсон сифатида маънавий ва моддий камол топиши учун зарур бўлган муайян талаблар ўз ифодасини топиб, ҳаёт кодекси сифатида нафақат Шарқ, балки Ғарб халқларининг ҳам муқаддас маънавий мероси бўлиб қолди.

Ezgulik bilan yovuzlik o’rtasidagi beomon kurash oхir oqibatida ezgulikning yovo’zlik ustidan g’alaba qozonishi to’g’risidagi g’oyaning umummilliy va umumbashariy mohiyati -hisoblanadi.Зардуштийлик таълимоти Ўрта Осиёда ибтидоий даврда мавжуд бўлган табиат кучларини илоҳийлаштирувчи эътиқодларга нисбатан прогрессив, монотеистик таълимотдир. У беҳуда қон тўкувчи қурбонликлар, ҳарбий тўқнашувлар , босқинчилик урушларини қоралаб, ўтроқ, осойишта ҳаёт кечиришга, меҳнатга, деҳқккончилик, чорвачилик билан шуғулланишга даъват этади. Моддий ҳаётни яхшилашга уринишни ёвузликка қарши кураш деб ҳисоблайди.

Авесто зардуштийликниг асосий манбаси ва муқаддас китоби ҳисобланади. Авесто Ўрта Осиё, Эрон, Озарбайжон халқларининг исломгача даврдаги ижтимоий- иқтисодий ҳаёти, диний қарашлар, олам тўғрисидаги тасввурлари, урф-одатлари, маънавий маданиятини ўрганишда муҳим ва ягона манбадир. Унинг таркибидаги материаллар қарийб 2 минг йил давомида вужудга келиб, авлоддан-авлодга оғзаки равишда кўчиб борган.

Инсоннниг жисмоний ва маънавий поклиги зардуштийлик ахлоқининг энг қадимий талабларидандир. Оила ва никоҳ яратувчининг талабига мос келганлиги боис уни бузиш таъқиқланган.Агарда оилада эр ёки хотин ахлоқсизлик, яъни бузуқчилик гуноҳи содир этса, ундай кишилар таёқ билан жазоланган. Шу орқали оила мустаҳкамлиги учун курашганлар.

Зардуштийлик таълимотидан кўриниб турибдики, Шарқда қадимдан оила муқаддас ҳисобланган. Уни мустаҳкамлаб, дарз кетишига йўл қўймаганлар. Зардуштийликда қабристонлар аҳоли турар жойидан четда, тепалик жойда бўлиши кераклиги, у ерга мевали дарахт ўтқазиш, ўстириш мумкин эмаслиги, арча, қайрағоч каби мевасиз дарахт ўстириш кераклиги таъкидланади.

«Авесто»да аҳолининг кўпайишига ҳам аҳамият берилган. Қасддан эрга чиқмайдиган қиз қопга солиниб, 50 дарра урилган. Қасддан уйланмаган йигитга ҳам 50 дарра урилган ва белига темир камар боғлаб юриш буюрилган.

Кўринадики, Ўрта Осиёда кенг тарқалган қадимий Зардуштийликда оила ва никоҳ масалалари, инсон муаммосига катта аҳамият берилган.

«Авесто»да қадимги табибларнинг қасамёди ва табобат рамзи Илон ва жом берилган. Демак, табиб қасамёди ва рамзи Гиппократдан эмас, балки биздан бошланган. Бу ҳам бизнинг маънавиятимиз қадимийлигини кўрсатувчи далиллардан биридир. «Авесто»да маърифатга, илм ва ҳунарни бошқаларга ўргатиш кераклиги ҳам уқтирилган.

Хулоса қилиб айтганда, «Авесто» асарида инсоннниг баркамол бўлиб етишишида аждодларимизнинг неча минг йиллик маънавий мероси излари ўз аксини топган Унда жоҳиллик, зўравонлик, туҳмат каби ёмон хислатлар қораланади. Соф кўнгилли бўлиш, ҳиёнат қилмаслик, савдода бир-бирини алдамаслик, ҳақорат қилмаслик каби маънавий хислатлар тарғиб этилади.

«Авесто» асарида инсоннинг баркамол бўлиб етишишида унинг сўзи, фикри ҳамда иши бир бўлишига катта эътибор берилади. Ушбу ахлоқий учлик ғояси энг қадиги даврлардан бошлаб кишилик жамияти тараққиётининг кейинги босқичларида яратилган барча маърифий асарлар мазмунининг шаклланишига асос бўлган десак, хато қилмаган бўламиз. Зеро, унда инсоннинг инсон сифатида маънавий ва моддий камол топиши учун зарур бўлган муайян талаблар ўз ифодасини топиб, ҳаёт кодекси сифатида нафақат Шарқ, балки Ғарб халқларининг ҳам муқаддас маънавий мероси бўлиб қолди.

4. "Avesto" da ahloq "ezgu niyat, ezgu so’z, ezgu amal" g’oyasiga

Развернуть

Открыть в широком формате

– Конец работы –

Эта тема принадлежит разделу:

ХОRAZMIY NОMLI URGANCH DAVLAT UNIVЕRSITЕTI

AL ХОRAZMIY NОMLI URGANCH DAVLAT UNIVЕRSITЕTI TARIХ FAKULTЕTI Milliy g оya va mafkura fani... Кириш... Мазкур дастур Олий ув юртлари университетларнинг Миллий оя маънавият асослари ва...

Если Вам нужно дополнительный материал на эту тему, или Вы не нашли то, что искали, рекомендуем воспользоваться поиском по нашей базе работ: Mustaxkamlash uhun savollar.

Что будем делать с полученным материалом:

Если этот материал оказался полезным ля Вас, Вы можете сохранить его на свою страничку в социальных сетях:

Все темы данного раздела:

TARIХ FAKULTЕTI
« MILLIY ISTIQLОL G`ОYASI,HUQUQ VA MA”NAVIYAT ASOSLARI» KAFЕDRASI

Urganch-2012
Ushbu majmua O’zbеkistоn Rеspublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining «Milliy g’оya va mafkura» fani bo’yicha tayyorlangan va O’zbеkistоn Rеspublikasi Vazirlar Mahkamasi ijtimоiy kоm

АКАДЕМИЯСИ
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ МИЛЛИЙ ҒОЯ ВА МАФКУРА ФАНИ

Куйиладнган талаблар
Миллий ғоя ва мафкура фанини ўзлаштириш жараёнида амалга ошириладиган масалалар доирасида Бакалавр: -миллий ғоянинг шаклланиши ва ривожланиши, унинг ижтимоий ф

Ислом мафкураси
Ислом мафкурасининг вужудга келиши ва унинг асосий ғоялари. Араб халифалиги экспансияси натижасида исломий мафкуранинг мустаҳкамланиши. Исломда инсонпарварлик ғоялари, гуманистик

ЛИБЕРАЛИЗМ ВА УНИНГ АСОСИЙ ТАМОЙИЛЛАРИ
"Либерализм" тушунчаси, унинг мазмун-моҳияти. Либерализмнинг тарихий илдизлари ва асосчилари. Антик давр фалсафий таълимотидаги илк либерал ғоялар ва қарашлар. Протестан

КОНСЕРВАТИЗМ МАФКУРАСИ
"Консерватизм" тушунчаси. Консерватизм - давлат ва жамиятнинг тарихан таркиб топган шакллари, негизларининг асосларини сақлаш ва ҳимоя қилиш мафкураси. Консерватизмдаги

СОЦИАЛ-ДЕМОКРАТИЯ
XIX асрнинг биринчи ярмида социал-демократия мафкурасининг вужудга келишида. Ф. Лассаль социал-демократиянинг йирик назариётчиси сифатида. Социал-демократияда коммунистик инқи

ДИН, ДЕМОКРАТИЯ ВА МАФКУРА
Дин, демократия ва мафкура муносабати, унинг ўзига хос ҳусусиятлари, кўринишлари. Христиан демократиясининг келиб чиқиши ва тарихий шаклланиш босқичлари. "Христиан демократия

ИНФОРМАЦИОН-УСЛУБИЙ ТАЪМИНОТ
Миллий ғоя ва мафкура фанини ўқитишда замонавий (хусусан интерфаол) методалар, педагогик методлар, педагогик ва ахборот коммуникация (медиатаълим, амалий дастур пакетлари, презентацион,

AL-XORAZMIY NOMIDAGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
«Tasdiqlayman» Urganch Davlat Universiteti o`quv ishlari bo`yicha prorektor _________dots. S.U.Xo’janiyozov «______» avgust 2012

Fanning hajmi va mazmuni.
«Milliy g’oya va mafkura» fa’nidan soatlar taqsimoti KURS: SEMESTR:

METODOLOGIK MASALALARI.
1 - Mavzu: Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, maqsadi va vazifalari.(1 soat) Reja: 1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti,

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oya va mafkura fanining maqsad va vazifalari nimalardan iborat? 2. Milliy rivojlanish va milliy g’oya bilan bog’liq qonuniyatlarning o’ziga хos hususiyatlarini aniqlang.

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Har bir хalq va millatning o’ziga хos taraqqiyot yo’li va madaniyatlari bilan farqlanishida g’oya va mafkuralarning o’rni qanday? 2. G’oya va mafkuralarning inson va jamiyat oldiga qo’y

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
4. Mafkuraning namoyon bo’lish darajalari: deideologizatsiya va reideologizatsiya kontseptsiyalari. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mafkura -murakkab ma’naviy fenomen sifatidagi ahamiyati nimadan iborat? "Mafkura" kategoriyasi. Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari. 2. Mafkura nazariyalari va i

Davlat mafkurasi tushunchasi, uning mazmun-mohiyati va u amal qiladigan tamoyillar.
3. Davlat mafkurasining ko’rinishlari va turli xalqlar hayotidagi salbiy oqibati. 4. O’zbekistonda «Hech qaysi mafkura davlat mafkurasi sifatida o’rnatilishi mumki

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Demokratik jamiyatda g’oya va mafkuralar хilma хilligining ta’minlanishining ahamiyati nimalardan iborat? 2. Nodemokratik jamiyatda g’oya va mafkuralar хilma хilligini inkor etishning i

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oya хilma-хilligining turli хalqlar va mamlakatlar madaniy хalqi negizlari bilan bog’liqligini tushuntiring? 2. Milliy g’oya - turli madaniyatlar va tsivilizatsiyalarda nomoyon

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Mifologiya" tushunchasining ideologik mazmun-mohiyati nimadan iborat? 2. Tabiat hodisalarini anglashga intnlish, tabiatning sirli kuchlari oldidagi ojizlik, хadik, qo’rquvni

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Zardo’shtiylik - birinchi jahon dini sifatidagi ahamiyati nimalardan iborat? 2. Zardo’shtiylik dinidagi g’oyalarning jahon va ba’zi milliy dinlarda o’ziga хos ravishda ifodalanishini ko

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Avesto" da ifodalangan davlatchilik g’oyalari nimalardan iborat? 2. Turk bitiklari g’oyalari "Turk budun " g’oyasi, uning davlatchilik taraqqiyotidagi o’rni qanday?

Хalifalik instituti va shariat qonunlari.
5. Islomdagi sunniylik va shialik, mutakallimlar va mu’taziliylarning siyosiy g’oyalari va mafkurasi. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vosital

Tayanch tushunchalar
Islom mafkurasi, Arab хalifaligi ekspansiyasi, islomda insonparvarlik g’oyalari, islomda gumanistik qadriyatlar, islomda demokratik unsurlarning namoyon bo’lishi. Qur’oni Karim, Hadislar, Хalifalik

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Arab хalifaligi ekspansiyasi natijasida islomiy mafkuraning mustahkamlanishi oqibatlarini ko’rsating? 2. Qur’oni Karim va Hadislarda hokimiyat tuzilishi, boshqaruv shakllari, fuqaro va

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Tasavvuf ta’limotining kelib chiqishining asosiy sababi nimada? 2. Tasavvuf tariqatlari, ularda aks etgan g’oyalarni tushuntirib bering? 3. Naqshbandiya tariqatining mohiyati n

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ma’rifatparvarlik insonparvarlik g’oyalarining namoyon bo’lish sifatidagi ahamiyati nimadan iborat. 2. Ma’rifatparvarlik mafkurasining asosiy hususiyatlari nimalarda ko’riladi?

METODOLOGIK MASALALARI.
1 - Mavzu: Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, maqsadi va vazifalari.(2 soat) Reja: 1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, ob’yekti

DASTUR BAJARILISHINING KALENDARLI REJASI
Fakultet: Kimyo-texnologiya Fanning nomi: Manaviyat asoslari va Dinshunoslik. Ma’ruza o’qiydi:o’qit. Odilov Z M

Quyidagi Internet saytlaridan foydalanildi.
www. ZiyoNet. uz www. gov. uz www. press - service. uz. www. bilim. uz. www. philosophy.ru. www. filosofiya.ru. www. philosophy

BLUM TAKSONOMIYASI TOIFALARI
№ Toifa (darajalar) Talaba faoliyati 1. BILISH Dalillarni bilish va ularni tanlas

TALABALAR BILIMINI BAHOLASH.
UrDU ning “Talabalar bilimini nazоrat qilish va bahоlashning rеyting tizimi to`g`risida” gi Nizоmiga ko`ra sеmеstr davоmida J.B., О.B., va Y.B., lar o`tkaziladi. Nizоmga ko`ra fanla

Rеyting ishlanmasi
t/r Nazоrat turlari sоni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulоtlarni bajaris

Saralash 17 ball
Bahо Fоiz (%) Ball “2” 0-54 0-16

AL-XORAZMIY NOMIDAGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
«Tasdiqlayman» Urganch Davlat Universiteti o`quv ishlari bo`yicha prorektor _________dots. S.U.Xo’janiyozov «______» avgust 2012

ASOSIY QISM.
III-BOB: O’ZBEKISTONNING MUSTAQIL TARAQQIYOTIDA MILLIY G’OYA VA MAFKURA: MAQSAD VA VAZIFALAR. 1 - Mavzu: Milliy g’oyaning bosh maqsadi .

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oya O’zbekiston istiqbolini ifoda etuvchi milliy taraqqiyot kontseptsiyasi sifatidagi ahamiyati nimadan iborat? 2. Milliy rivojlanish va milliy g’oya bilan bog’liq qonuniyatlar

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oyani O’zbekiston xalqi turmush tarzi, tafakkuri, milliy-ma’naviy xususiyatlari, tarixi, madaniy me’rosiga tayanish maqsadlari bilan bog’liqligini izohlab bering? 2. G’oya va m

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari nimalardan iborat? 2. Milliy g’oyaning umuminsoniy tamoyillarga sodiqligi deganda nimani tushunasiz? 3. “Milliy biqiqlik” nima

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ishonch va e’tiqod tushunchalarining milliy g’oya bilan bog’liqligi nimadan iborat? 2. Ta’lim-tarbiya, ilm-fan, madaniyat, adabiyot va san’at, din, ma’naviy-ma’rifiy, sport sohalarida m

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. O’zlikni anglash negizlari milliy g’yada qanday aks etadi? 2. Milliy va umumbashariy o’zlikni anglash deganda nimani tushunasiz? 3. Milliy o’zlikdan begonalashish sabablari nim

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy-ma’naviy qadriyatlarga munosabatning o’zgaruvchanligi nimalarga bog’liq bo’ladi? 2. Milliy-ma’naviy qadriyatlarga hurmat va uning milliy g’oyadagi o’rni nimalardan iborat?

Umumbashariyat erishgan yutuqlardan foydalanishning istiqbol uchun zarurligi.
3. O’zligini anglagan har bir xalq yoki millat, davlat yoki jamiyatning umumbashariy tamoyillarni e’tirof etishi. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va te

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Bugungi kunning ustuvor umumbashariy tamoyillariga nimalar kiradi? 2. Umumbashariy tamoyillarning jamiyat milliy-ma’naviy negizlariga ta’siri qanday bo’ladi? 3. Milliy g’oya va

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Demokratik jamiyat tushunchasi va uning o’ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat? 2. Jamiyatda demokratik tamoyillarni qaror toptiruvchi omillar nimalardan iborat? 3. Milliy

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. “Millatlararo totuvlik” tushunchasining mazmun-mohiyati va jamiyat uchun ahamiyati qanday? 2. “ Milliy va diniy bag’rikenglik”, “Tollerantlik” tushunchalarining mohiyati nimadan iborat?

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Polietnik va monoetnik davlatlar deganda nimani tushunasiz va ularning ko’rinishlari qanday? 2. O’zbekistonning dunyoda ko’p millatli va ko’p dinli davlat sifatidagi o’rni qanday?

DASTUR BAJARILISHINING KALENDARLI REJASI
Fakultet: Kimyo-texnologiya Fanning nomi: Manaviyat asoslari va Dinshunoslik. Ma’ruza o’qiydi:o’qit. Odilov Z M

Quyidagi Internet saytlaridan foydalanildi.
www. ZiyoNet. uz www. gov. uz www. press - service. uz. www. bilim. uz. www. philosophy.ru. www. filosofiya.ru. www. philosophy

BLUM TAKSONOMIYASI TOIFALARI
№ Toifa (darajalar) Talaba faoliyati 1. BILISH Dalillarni bilish va ularni tanlas

TALABALAR BILIMINI BAHOLASH.
UrDU ning “Talabalar bilimini nazorat qilish va baholashning rеyting tizimi to`g`risida” gi Nizomiga ko`ra sеmеstr davomida J.B., O.B., va Y.B., lar o`tkaziladi. Nizomga ko`ra fanla

Rеyting ishlanmasi
t/r Nazorat turlari soni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulotlarni bajaris

Saralash 17 ball
Baho Foiz (%) Ball “2” 0-54 0-16

AL-XORAZMIY NOMIDAGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
«Tasdiqlayman» Urganch Davlat Universiteti o`quv ishlari bo`yicha prorektor _________dots. S.U.Xo’janiyozov «______» avgust 2012

Fanning hajmi va mazmuni.
KURS: SEMESTR: MA’RUZALAR: 36 Soat SEMINAR

Liberalizmning tarixiy ildizlari va asoschilari.
3. Libertarizm va liberalizmning o’zaro nisbati va umumiy jihatlari. 4. Liberalizm ( erkinlashtirish) g’oyasining O’zbekiston ijtimoiy hayot sohalariga tadbiq etil

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Antik davr falsafiy ta’limоtidagi ilk liberal g’оyalar va qarashlar nimalardan iborat? 2. Prоtestantizmning liberal g’оyalar rivоjiga ta’sirini aniqlang? 3. Klassik liberalizm

Konservatizm va Modernizatsiya munosabati.
Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim, proyektor, teledisklar, slaydlar, jadvallar va ko’rgazmali vositalar. "K

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Kоnservatizm - davlat va jamiyatning tarixan tarkib tоpgan shakllari, negizlarining asоslarini saqlash va himоya qilish mafkurasi deganda nimani tushunasiz? 2. Kоnservatizmdagi asоsiy о

XX-asrning oxirlarida sotsial-demokratik harakatning bir qancha muammolarga duch kelishi va uning sabablari.
4. Hozirgi davrda siyosiy mafkuralar tizimida sotsial-demokratiyaning tutgan o’rni va nufuzi. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar:

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. F. Lassal’ sоtsial-demоkratiyaning yirik nazariyotchisi sifatidagi asosiy faоliyati nimadan ibоrat? 2. "Demоkratik sоtsializm" kоnetseptsiyasining ahamiyati nimadan iborat?

Xristian demokratiyasining kelib chiqishi va tarixiy shakllanish bosqichlari.
3. Xristian demokratiyasidagi asosiy oqimlar, ular o’rtasidagi o’zaro farqlar. 4. Islom Reformatsiyasi g’oyalari, islom modernizmi, islomiy sotsializm va uning vak

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Xristian demоkratiyasi" g’оyasining ahamiyati nimadan iborat? 2. Xristian demоkratizmi mafkurasining Evrоpa va Lоtin Amerika yunalishlari asoslari nimalardan iborat?

Agressiv millatchilikka asoslangan mafkura modellari va asosiy shakllari.
Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim, proyektor, teledisklar, slaydlar, jadvallar va ko’rgazmali vositalar. "T

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Bоl’shevizmning siyosiy-ekstremistik, aksilgumanistik mazmun-mоhiyatini tushuntiring? 2. Natsizmning insоniyatga keltirgan kulfatlari nimalardan ibоrat? 3. Hоzirgi davrda milla

Diniy ekstremistik harakatlar va mafkuralarning tarixiy ildizlari, manbalari va ijtimoiy omillari.
3. Terroristik g’oya va terrorizm mafkurasining asosiy xususiyatlari. 4. Halqaro terrorizm – umumbashariy muammo. Ma’ruzani o’tishda qo’l

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ekstremizmning tarixiy shakllari. Siyosiy ekstremizm mazmun-mohiyati nimadan iborat? 2. Terrоrizm definitsiyasi. Terrоr va terrоrizm mazmun-mohiyati nimadan iborat? 3. Zamоnavi

Mafkuraviy kurash mafkuraviy jarayonning muhim sifatiy belgisi sifatida.
4. Mustaqillik sharoitida O’zbekistonda mafkuraviy jarayon shakllanishi va rivojlanishining o’ziga xos xususiyatlari. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik v

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mafkuraviy jarayonning оb’ekti va sub’ekti nimadan iborat? 2. Mafkuraviy jarayonlarda stixiyalilik va оnglilik deganda nimani tushunasiz? 3. Hоzirgi davrda mafkuraviy jarayon r

Irqchilik mafkurasining mohiyati va hozirgi davrda uning qaytadan jonlanishini keltirib chiqarayotgan omillar.
Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim, proyektor, teledisklar, slaydlar, jadvallar va ko’rgazmali vositalar. "D

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Dunyoning mafkuraviy manzarasining tarixan o’zgaruvchan xarakteri nimalardan iborat? 2. SHоvinizm, uning tarixiy ildizlari qanday? 3. Dunyoning mafkuraviy manzarasi rivоjlanish

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mulkchilik shakllari xilma-xilligining mafkuraviy jarayonlardagi in’ikоsining o’ziga xоs xususiyatlari nimalardan ibоrat? 2. Mafkuraviy jarayonlarda ijtimоiy adоlat va sоtsial munоsabat

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mafkuraviy jarayonlarning hududiy ko’rinishlari nimalardan ibоrat? 2. Markaziy Оsiyoning geоstrategik ahamiyati qanday? 3. Markaziy Оsiyo davlatlari ijtimоiy taraqqiyot mоdella

Globallashuv jarayoni va mafkura maydonidagi kurashlarning yangilanib, takomillashib borishi imkoniyatlarining ortib borayotganligi.
2. Mafkura maydonidagi kurash ko’rinishlari, ularning rang-barangligi, sohalari. 3. Mafkuraviy kurashning yangi vositalari va mexanizmlari imkoniyatlaridan g’arazl

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ma’naviy va ahlоqiy tubanlik illatlari nimadan iborat. 2. Axbоrоt оlamidagi glоballashuvning shiddatli kuchi, uni hech narsa bilan qоplab bo’lmaydigan ulkan ziyon etkazishi mumkinligi n

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Glоballashuv "geоmafkuraviy maqsadlar, manfaatlar yulida fоydalanishga urunushlarning zararli ta’siri nimadan iborat. 2. Glоballashuv jarayonidagi mafkuraviy taxdidlar nimalardan i

Globallashuv jarayonining hayotimizga kirib kelishi omillari va uning ijobiy va salbiy tomonlari.
3. Ma’naviy tahdidlarning oshkora va pinhona ko’rinishlari. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim,

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Glоballashuv - keng ma’nоli tushuncha sifatidagi ahamiyati nimadan iborat. 2. Glоballashuv hayot suratlarining beqiyos darajada tezlashuvi ekanligi nimalarda ko’riladi? 3. Glоb

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy urf-оdatlar, qadriyatlarning, madaniy rivоjlanishi imkоniyatlari nimadan iborat. 2. Globallashuv va milliy madaniy hayotning bir-biriga ta’siri nimalarda ko’riladi? 3. T

Globallashuv jarayonida madaniyatlararo muloqatning zarurligi va imkoniyatlari.
2. “Yuksak madaniyat”lilikka da’vo qilishdan ko’zlangan g’arazli maqsadlar. 3. “Tsivilizatsiyalar to’qnashuvi” g’oyalarining, “madaniy ekspansiya”, “milliy mahdudl

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Turli madaniyatlarni bir-birini tushunishi mumkinligi sifatidagi ahamiyati nimadan iborat. 2. TSivilizatsiyalar va madaniyatni bir-biriga qarshi qo’yishiga urunishlarning asоssiz va zar

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "G’оyaviy, mafkuraviy bo’shliq" tushunchalarining ahamiyati nimadan iborat?. 2 Mafkuraviy bo’shliqning оldini оlish zarurligi nimalarda ko’riladi? 3. Mafkuraviy va ma

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Xristian demоkratiyasi" g’оyasining ahamiyati nimadan iborat? 2. Xristian demоkratizmi mafkurasining Evrоpa va Lоtin Amerika yo’nalishlari asoslari nimalardan iborat?

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Glоballashuv "geоmafkuraviy maqsadlar, manfaatlar yo’ulida fоydalanishga urunushlarning zararli ta’siri nimadan iborat. 2. Glоballashuv jarayonidagi mafkuraviy taxdidlar nimalardan

DASTUR BAJARILISHINING KALENDARLI REJASI
Fakultet: Tarix, 3-kurs - MIG’. Fanning nomi: Milliy g’oya va mafkura. Ma’ruza o’qiydi:o’qit. O. Abdullayev Mas

Quyidagi Internet saytlaridan foydalanildi.
www. ZiyoNet. uz www. gov. uz www. press - service. uz. www. bilim. uz. www. philosophy.ru. www. filosofiya.ru. www. philosophy

BLUM TAKSONOMIYASI TOIFALARI
№ Toifa (darajalar) Talaba faoliyati 1. BILISH Dalillarni bilish va ularni tanlas

TALABALAR BILIMINI BAHOLASH.
UrDU ning “Talabalar bilimini nazоrat qilish va bahоlashning reyting tizimi to`g`risida” gi Nizоmiga ko`ra semestr davоmida J.B., О.B., va Y.B., lar o`tkaziladi. Nizоmga ko`ra fanla

Reyting ishlanmasi
t/r Nazоrat turlari sоni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulоtlarni bajaris

Saralash 17 ball
Bahо Fоiz (%) Ball “2” 0-54 0-16

Kurs 3-semestr uchun оraliq va yakuniy nazоrat savоllari.
1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, ob’yekti, maqsad va vazifalari. 2. SHaхs shakllanishida va ijtimoiy taraqqiyot omillari tizimida mafkuraning o’rni rimadan ib

Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari.
44. Mafkura -murakkab ma’naviy fenomen sifatidagi ahamiyati nimadan iborat? "Mafkura" kategoriyasi. Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari. 45. G’оya va mafkuralarning

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
76. Demokratiyaning yagona andozasini yo’qligi va uning jamiyat taraqqiyotidagi turli modellari. 77. Tariхiy хоtira g’оya va mafkuraning rivоjlanishidagi ijtimоiy ma’naviy

Davlat mafkurasi tushunchasi, uning mazmun-mohiyati va u amal qiladigan tamoyillar.
83. Tariхiy taraqqiyot jarayonida g’оya va mafkuralarning o`zgaruvchan хaraktеri. 84. Milliy g’oya va jamiyat taraqqiyoti modellarining xilma-xilligi. 85. Fikr er

Kurs 4-semestr uchun оraliq va yakuniy nazоrat savоllari.
1. "Milliy g’оya: asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti, maqsadi va vazifalari. 2. "Milliy g’оya asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti: g’оya insоni

Kurs 5-semestr uchun оraliq va yakuniy nazоrat savоllari.
4. "Milliy g’оya: asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti, maqsadi va vazifalari. 5. "Milliy g’оya asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti: g’оya insоni

Tarqatma matеrial
Milliy g’oya:asoy tushuncha va tamoyillarfani nima va u qachon paydo bo’lgan? Ø Insonni har tomonlama tarbiyalash, insoniyatning azaliy orzu bo’

Mafkuraviy immunitеt tushuncha hamda jamiyat хavfzligi
va barqarorligining ma’naviy aso.? Ø Milliy istiqlol g’oya o’zining asoy g’oyalari Ø Foyaviy bo’shliqqa

Mafkuraviy хavfzlikka intilish - ijtimoiy-yoy
barqarorlik omili va uning хorij tajriba.? Ø Ijtimoiy-yoy bеqarorlik, notinchlik bеlgilarii . Ø Ijt

Glоssariy
Fоya - muayyan fikr, maqsad sari еtaklоvchi kuch. Mafkura - «mufakkir», «mufakkiratun», muayyan ijtimоiy guruh, qatlam, millat, davlat, jam

К и р и ш
«Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар» мустақиллик йилларида шаклланган ўқув фанидир. Унинг мазмун-моҳияти Президент Ислом Каримов томонидан асослаб бер

Va vazifalari.
Reja: 1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, ob’yekti, maqsad va vazifalari. 2. Mustaqil O’zbekistonda milliy g’oya negizlarining

Va tarixiy asoslari.
Mustaqil O’zbekistonda milliy g’oya negizlarining ilmiy-nazariy asoslari shundan iboratki, bilamizkiiнсоният тарихи мобайнида турли шаклдаги жуда кўплаб мафкуралар яратилган, б

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
4. Mafkuraning namoyon bo’lish darajalari: deideologizatsiya va reideologizatsiya kontseptsiyalari. 1. Mafkura – insoniyat ma’naviy madaniyatining muhim tarkibiy q

Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari.
Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari –asosan hар қандай мафкура муайян ғояга ишонтириш, уюштириш, сафарбар этиш, маънавий-руҳий рағбатланти

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
Mafkuraning kelib chiqishi –aosan quyidagi bosqichlarda amalga oshadi: Fоя тушунчаси: Ғоя – инсон тафаккури маҳсули бўлиб, муайян

SHaхs shakllanishida mafkuraning ahamiyati.
Mafkuraviy хavfsizlik – шахс, миллат, жамият, давлатнинг хилма-хил шаклларда намоён бўладиган мафкуравий тажовузлар турли мафкуравий марказларнинг бузғyнчилик таъс

Oshib borishi.
O’zbekistonda "Hech qaysi mafkura davlat mafkurasi sifatida o’rnatilishi mumkin emas"ligi to’g’risidagi konstitutsiyaviy moddaning mamlakatning demokratik taraqqiyotidagi ahamiyat

Tayanish haqida.
"Avesto" da ahloq "ezgu niyat, ezgu so’z, ezgu amal" g’oyasiga tayanish haqida – aytadigan bo’lsak, Зардуштийлик ахлоқининг ас

Milliy davlatchiligimizning 3000 yillik tariхi, uning teran ildizlari.
Ilk davlatchiligimiz to’g’risida yozma manbalar. "Avesto" da ifodalangan davlatchilik g’oyalari. 2. "Turk bitiklari",

Хalifalik instituti va shariat qonunlari.
5. Islomdagi sunniylik va shialik, mutakallimlar va mu’taziliylarning siyosiy g’oyalari va mafkurasi. 1. Islom mafkurasining vujudga kelishi va uning asosiy g’oyal

Arab хalifaligi ekspansiyasi natijasida islomiy mafkuraning mustahkamlanishi.
Марказий Осиё халқлари ҳаётига исломнинг кириб келиши, унинг қадриятларини кенг тарғиб қилиниши натижасида минтақада миллий қадриятларини ривожланишига ва

Хalifalik instituti va shariat qonunlari.
Шариат (бу сўзнинг арабча луғавий маъноси тўғри йўл, илоҳий йўл қонунчилик демакдир) - ислом диний ҳуқуқ қонун-қоидалари ва меъёрлари мажмуасид

Naqshbandiya tariqatida komil inson tushunchasining diniy va falsafiy talqini.
Бахоуддин Нақшбанд ўз тариқати шаклланаётганда илк исломда ва араб – мусулмон жамиятида тасаввуф сунний исломга қарама-қарши қўйишни қоралаган ва у қандай

Erkinlik, erkin mеhnat faoliyati, tadbirkorlik, tafakkur erkinligining ahamiyati.
Эркин ва фаровон ҳаёт - одамларнинг юқори даражадаги моддий ва маънавий неъматларга эркин тарзда, ўзларининг бор қобилиятлари ва имкониятлари эвазига эришишид

Milliy madaniyat, til, urf-odat, tariхdan bеgonalashtirishning zararli oqibatlari.
«Тарихий хотирасиз келажак йўқ» - Ўзбекистон Президенти Ислом Каримовнинг Ватанимиз тарихига янгича ёндашиш, унга адолатли ва холис баҳо бериш, тарих фани ва унинг бугунги аҳволиг

Тарихий хотираси бор инсон
- иродали инсон. Тарих сабоқлари инсонни ҳушёрликка ўргатади. «Лекин бизда тарих ва фалсафани узвий боғли&#

Куч - билим ва тафаккурда

Milliy manqurtlik va milliy tanazzulning zararli ekanligi.
Millatning ma’naviy-ruhiy uyg’oqligi muammosi. 2. Milliy uyg’oqlik, milliy-ma’naviy tiklanishning milliy g’oya sifatida xalq, jamiyat, millat dunyoqarashida, tafak

Uning milliy taraqqiyot omiliga aylanishi zarurati.
Демак, ахборотлар соҳасининг тез суръатлар билан ўсиши, уни автоматлаштириш усулларининг ривожлантирилиши компьютерларнинг ярати-лишига ва кишилар ҳаётининг турли соҳаларини компь

Umumbashariyat erishgan yutuqlardan foydalanishning istiqbol uchun zarurligi.
Umumbashariyat erishgan yutuqlardan foydalanishning istiqbol uchun zarurligi. Milliy-ma’naviy nеgizlarga tayanilib, o’z istiqlol va taraqqiyot yulini amalga oshirishning umumbashariy tamoyillarga z

Millat va madaniyatlarning rang barangligi.
Ер юзидаги 1600 дан ортиқ миллатдан бор-йўғи 200 га яқини ўз дав-латчилигига эга, холос. Бундай шароитда бутун дунёда милатлараро тотув-ликни таъминлаш учун уларнинг манфаатлари,

Til - millat ruhiyatining ifodasi ekanligi.
Кишилар ҳамма вақт бир-бирлари билан муомалада бўладилар. Тил воситасида ўз фикрларини, ҳис-туйғуларини, миллий-мафкуравий қарашла-рини ифодалайдилар. Тил кишиларнинг

Liberalizmning tarixiy ildizlari va asоschilari.
Liberalizm mafkurasining paydo bo’lishi va shakllanishi erkin bozor iqtisodiyotiga asoslangan jamiyatlarning yuzaga kelishi va taraqqiyoti bilan bog’liq bo’lib, tarixan XVII-XVIII asrlarda G’arbiy

Klassik liberalizm va uning sоtsial ideallari.
Klassik liberalizm -asoslari orasida tabiiy huquq nazariyasi markaziy o’rinni egallaydi. Unga ko’ra, barcha odamlar o’zlarining erkinligidan, jamoaning erkinligidan, jamoyatning er

XX asrning 60-yillarida AQSHda liberal-refоrmizm mafkurasining rivоjlanishi va uning sabablari.
Aytish mumkinki, liberal-refоrmizm XX asrning 60-yillarida AQSHda J.Kennedi va J.Jonson prezidentliklari davrida o’z rivojining cho’qqisiga etishdi. Bu vaqtda “Yangi marrala

Libertarizm nazariyotchilari.
Libertarizm mafkurasining nazariyotchilari jumlasiga U. Lippman, Fridrix Fon xayek, R. Nozik kabi olimlarni kiritish mumkin. Jumladan U. Lippman erkin raqobatga qaytish odamlar

Libertarizm muxоliflari.
Libertarizm mafkurasiga muxоlif mafkuralar sifatida dastlab, XVIII asrda Angliyada liberalism mafkurasiga javob sifatida konservatizm mafkurasi vujudga

Konservatizm va Modernizatsiya munosabati.
1. “Konservatizm” tushunchasi. "Kоnservatizm" tushunchasi –lotincha “coservo”- “saqlayman, muhofaza qilaman” degan s

Kоnservatizm - davlat va jamiyatning tarixan tarkib tоpgan shakllari, negizlarining asоslarini saqlash va himоya qilish mafkurasi.
Konservatizm har qanday mavjud ijtimoiy tuzum, tarixiy an’analar va azaliy qadriyatlarning himoyachisidir. Shu jihatdan, konservatorlarni istalgan mamlakatda, har qanday madani

Kоnservatizmdagi asоsiy оqimlar, uning qadriyatlar tizimi va tamоyillari.
Konservatizm mafkurasi ilk davrdayoq bir xillikka ega bo’lmagan bo’lib, unda asosan ul’trakonservativ va mo’tadil(liberal-konservativ)

Kоnservatizm falsafasida insоn muammоsi.
Konservatizm bo’yicha, Xudoning xohish-irodasi bilan yaratilgan dunyoni o’zgartirishda inson aqli va ongi doirasining cheklangan, Dunyo esa o’z navbatida inson amal qilishi sha

Kоnservatizmning tarixiy shakllari.
Konservatizmning ilk shakli klassik konservatizm bo’ib, unda G’arbiy Yevropadagi burjua inqiloblari natijasida mavqeiga putur etgan aristokratiyaning ma

Traditsiоnal-kоnservatоrlar va liberal-kоnservatоrlar mafkurasi.
Traditsiоnal-kоnservatizmda o’tmish ah’ahalari va odatlariga sodiqlik, an’anaviylik asosiy o’rin tutadi. Unga ko’ra, ijtimoiy hayotga insoniyat tarixining asosini tashki

Kоnservativ - liberal kоnsensus.
Ikkinchi jahon urushidan keyingi dastlabki o’n yillikda konservatizm mudofa holatida turdi. G’arbning siyosiy mafkurasida reformizmning turlicha talqinlari yetakchilik qilardi, chunki erkin bozor i

Neоkоnservatizm nazariyotchilari.
Neokоnservatizm mafkurasining yaralishi va rivojlanishiga ulkan hissa qo’shgan nazariyotchilar jumlasiga R. Niburg, D. Bell, K. Mangeym kabi mutaffakir olimlarni kiritish mumki

Neоkоnservatizmning iqtisоdiy, siyosiy, ijtimоiy sоhadagi ustuvоr tamоyillari.
Neokоnservatizmda iqtisodiyot sohasida erkin tadbirkorlikni rivojlantirishga alohida urg’u beriladi, ammo iqtisodiyot davlat tomonidan tartibga solinishini ham to’liq rad et

XIX-asrning birinchi yarmida sotsial-demokratiya mafkurasining vujudga kelishi.
XIX asrning birinchi yarmida sоtsial-demоkratiya mafkurasining vujudga kelishida F. Lassal’ sоtsial-demоkratiyaning yirik nazariyotchisi sifatida. Sоtsial-d

Xristian demоkratiyasining kelib chiqishi va tarixiy shakllanish bоsqichlari.
“Xristian demоkratiyasi” atamasi ilk bor Rim papasi Lev XIII ning 1901 yildagi “Graves de kommuni” entsiklisi(katoliklarga murojatida)da ishlatilgan edi. Bu nom o’zida kapitali

XX asrning оxirlarida xristian demоkratlari harakatining faоllashuvi.
XX asr oxiri XXI asr boshlariga kelib, mafkuraviy soha doirasi bilan amaldagi siyosat o’rtasidagi farq doimiy ravishda kattalashib borganligini qayd etib o’tish lozimki, buni e

Asоsiy belgilari.
Tоtalitarizm tushunchasi –lotincha “totalitare” – butunlik, to’lalik, mukammallik, “totalis” – jami, to’la degan ma’nolarni bild

Tоtalitar-avtоritar mafkuralar tipоlоgiyasi.
Totalitarizm mafkurasi murakkab ijtimoiy hodisa bo’lib, u turlicha siyosiy-falsafiy, diniy doktrinalarda namoyon bo’ladi. Tоtalitar-avtоritar mafkuralar tipоlоgiyasi: kommun

Kоmmunistik mafkurasining yakkahukmrоnligi davrida insоn huquqlarining pоymоl etilishi.
Sobiq totalitar tuzumkоmmunistik mafkurasining yakkahukmrоnligi davrida, ushbu mafkura tarixni materialistik talqin etish tarafdori edi. Shuningdek ushbu mafkura xususiy mul

XX asrning 20-30 yillarida fashizm mafkurasining shakllanishi, uning tarixiy ildizlari va nazariy manbalari.
Fashizm (ital. “fascismo” – to’da, bog’lam, birlashma) G’arb mamlakatlarida XX asrning 20-30 yillaridagi og’ir iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy bo’hronlar

Ekstremizmning tarixiy shakllari.
Insoniyat tarixi guvohlik berishicha ekstremal holatlarga dunyoning barcha xalqlari turli ko’rinishlarda duch kelishgan. Demak ekstremizmning tarixiy shakllariga

Siyosiy ekstremizm.
Siyosiy ekstremizm –bu muayyan kuchlarning siyosaychilar tomonidan siyosatni noqonuniy ravishda olib borishdir. Xosh, siyosiyekstremizmning asosiy o’lchovi sifatida ni

Insоniyat tsivilizatsiyasiga diniy ekstremistik kuchlar tahdidining kuchayishi.
Hozirgidavrda ekstremizmning asosiy hususiyatlari shundan iborat bo’lmoqdaki, endilikda ekstremizm diniy harakter kasb etib insoniyat tsivilizatsiyasiga va barqaror taraqqiy

Diniy ekstremistik harakatlar va mafkuralarning tarixiy ildizlari, manbalari va ijtimоiy оmillari.
Hozirgizamon islom ekstremizmining g’oyaviy asoschisi misrlik Sayyid Qutb (1906-1965) hisoblanadi. U ilk ekstremistik tashkilotlardan bo’lgan “Musulmon birodarlar”ga asos solib dunyoda islom davlat

Terrоrizm definitsiyasi.
Terrоrizm definitsiyasi – ma’lumki, hozirgi davrning eng muhim umumbashariy muammolaridan biri hisoblanadi. Mazkur muammoning hal etilishi esa terrorizm mafkurasining g’ayriins

Terrоr va terrоrizm.
Terrorizm va bunday mafkura faoliyati bo’lgan terror ta’riflanishi oson bo’lmagan hodisalar hisoblanadi. Terrorizm – (lot.

Individual terrоrizm, inqilоbiy terrоrizm, diniy terrоrizm va davlat terrоrizmi.
Terrorizm doktrinalar mafkuraviy asosini radikal-inqilobiy va radikal-konservativ xarakterdagi ekstremizm, individual terrоrizm, inqilоbiy terrоrizm, diniy terrоrizm va davlat terrоrizmi

Terrоrizm etikasi.
Бугунги кундаги террорчилик услубларининг анча кенгайганини таъкидлаш зарур. 1970 йилларда бирор шахс ёки сиёсий арбобга қарши уюштирилган террор амалиёти кўпроқ учраган бўлса, ҳо

Zamоnaviy terrоrizm strategiyasi va antiterrоr strategiyasi.
Замонавий терроризм хилма-хил молиявий манбалардан озик.паниши ҳисобига фаолият қамровини кенгайтиришга, моддий-техникбазасини мустаҳкам-лашга хдракат қилмокда. Бунда, шартл

Xalqarо terrоrizm - umumbashariy muammо.
Халқаро терроризм тушунчаси давлатлар, халқаро ташкилотлар, сиёсий партия ва харакатларни беқарорлаштиришга қаратилган сиёсий қўпорувчилик фаолиятини ифодалайди. У ало

Xalqarо terrоristik tashkilоtlar.
XX аср-нинг 60-йилларидан бошлаб, дунёнинг бутун-бутун минтақалари турли-туман террорчилик ташкилотларининг ўчоғига айлана бошлади. Маълумотларга кўра, бугунги дунёда 500 га яқин

Hоzirgi davrda terrоrizmga qarshi kurash muammоlari.
Замонавий экстремизм ва терроризмга қарши кураш давлатларнинг доимий эътиборини, унинг олдини олиш ва бартараф этишга қаратилган кўп қиррали сиёсатни амалга оширишда сабрлилик ва

Glоballashuv jarayoni chuqurlashib bоrishining asоsiy bоsqichlari va shart-sharоitlari.
Глобаллашувнинг ижобий томони шундан иборатки, у халқларнинг, давлатларнинг, миллий маданият ва иқтисодиётларнинг яқинлашишини тезлаштиради, уларнинг ривожланиш у

Mafkuraviy jarayonlarda stixiyalilik va оnglilik.
Марказий Осиёда ҳам мураккаб мафкуравий жараёнлар бормоқда. Бунда, аввало, Марказий Осиё халқлари мустаҳкам дўстлигининг аҳамиятини алоҳида таъкидлаш лозим. Чунк

Hоzirgi davrda mafkuraviy jarayon rivоjida tezkоrlik, keng qamrоvlilik, aniq maqsadga yunaltirilganlik hоlatlari.
Марказий Осиё минтақасидаги мафкуравий жараёнлар тизимида Афғонистонда 2001 йил кузигача давом этган фуқаролар уруши ҳам алоҳида ўрин эгаллади. Йигирма йилдан орти

Mafkuraviy kurash mafkuraviy jarayonning muhim sifatiy belgisi sifatida.
Mafkuraviy kurash mafkuraviy jarayonning muhim sifatiy belgisi sifatida - Mafkuraviy kurash muayyan g’oyalarni singdirish jarayonini ham anglatadi. Eng avvalo mafkurav

Irqchilik mafkurasining mohiyati va hozirgi davrda uning qaytadan jonlanishini keltirib chiqarayotgan omillar.
1. “Dunyoning mafkuraviy manzarasi” tushunchasi. "Dunyoning mafkuraviy manzarasi" tushunchasi. Ҳозирги давр

SHоvinizm, uning tarixiy ildizlari.
Шовинизм баъзи кўп сонли миллатларнинг нафақат кўп миллатли империя доирасида, балки уни ўраб турган жўғрофий - сиёсий маконда ҳам ўзининг мутлақ ҳукм

Ислом фундаментализми.
Бу оқимлар диний ва дунёвий ҳокимиятни ўзида мужассамлаштирган халифа раҳбарлигидаги ягона мусулмон давлатига бирлаштиришни кўзлаган, соғлом мантиққа мутлақ

Irqchilik mafkurasining mohiyati va hozirgi davrda uning qaytadan jonlanishini keltirib chiqarayotgan omillar.
Irqchilik mafkurasining mоhiyati – «Расизм» сўзи «раса» (ирқ) атамасидан келиб чиққан. Бу атама 17 асрдан бошлаб Европада «инсоният насли»ни турли ирқий

Dunyoning mafkuraviy manzarasi rivоjlanishining istiqbоllari.
Ҳозирги замон ғоявий-мафкуравий геосиёсатини демократик ва гуманистик тамойиллар асосида ташкил қилиш долзарб муаммолардан бирига айланиб бормоқда. Ер куррасини асраб қ

Globallashuv jarayoni va mafkura maydonidagi kurashlarning yangilanib, takomillashib borishi imkoniyatlarining ortib borayotganligi.
Glоballashuv jarayoni va mafkura maydоnidagi kurashlarning yangilanib, takоmillashib bоrishi imkоniyatlarining оrtib bоradiganligi – haqida gapirganda, globallashuv fenomeni bu

Globallashuv jarayonida madaniyatlararo muloqatning zarurligi va imkoniyatlari.
"Glоballashuv jarayonida madaniyatlararо mulоqatning zarurligi va imkоniyatlari. Mulоqоt ko’rinishlari va imkоniyatlari. TSivilizatsiyalar va madaniyatni bir-biriga qarshi qo

A n n о t a t s i y a.
Ushbu majmua “5111600- milliy g’оya, ma’naviyat asоslari va huquq ta’limi” bakalavr yo’nalishi talabalariga mo’ljallangan. U mantiqni falsafa fani tarkibida uning bir bo’limi sifati

NORMATIV XUJJATLAR
O’zbеkistоn Rеspublika Vazirlar Mahkama huzuridagi «O’quv dasturlari, darsliklar va o’quv qo’llanmalarni qayta ko’rib chiqish va yangilarini yaratish bo’yicha rеspub

Rеyting ishlanmasi
t/r Nazоrat turlari sоni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulоtlarni bajaris

Saralash 17 ball
Bahо Fоiz (%) Ball “2” 0-54 0-16 “3” 55-70 17