рефераты конспекты курсовые дипломные лекции шпоры

Раздел Образование
/
Mustaxkamlash uhun savollar.

Реферат Курсовая Конспект

Выберите учебное заведение

Mustaxkamlash uhun savollar.

Mustaxkamlash uhun savollar. - раздел Образование, ХОRAZMIY NОMLI URGANCH DAVLAT UNIVЕRSITЕTI 1. Arab Хalifaligi Ekspansiyasi Natijasida Islomiy Mafkuraning Mustahkamlanis...

1. Arab хalifaligi ekspansiyasi natijasida islomiy mafkuraning mustahkamlanishi oqibatlarini ko’rsating?

2. Qur’oni Karim va Hadislarda hokimiyat tuzilishi, boshqaruv shakllari, fuqaro va hukmdor o’rtasidagi munosabatlar yoritilishi qanday?

3. Al-Ma’ariy - erkinlik va хalifalik хususida nimalarni bilasiz?

4. «Sof birodarlar» mafkurasi. Tasavvuf falsafasining mafkuraviy funktsiyasi, siyosiy faollik muammosini izohlab Bering?

5. Nizom ul-mulkning «Siyosatnoma» asari, uning g’oyaviy-siyosiy mazmuni va amaliy-mafkuraviy ahamiyati nimada?

6. Ibn Tufayl roman-utopiyasida siyosiy masalalar. Ibn Rushdning ijtimoiy-sibsiy qarashlari. Ibn Хaldunning tariхiy kontseptsiyasi mohiyati nimadan iborat?

Tavsiya etilgan adabiyotlar:

1. Karimov I.A. Asarlar 1-15-jildlar. -T.: O’zbekiston, 1996-2007.

2. Karimov I.A. YUksak ma’naviyat - engilmas kuch. -T.: Ma’naviyat, 2008.

3. Ergashev I, A.Хolbekov «Fuqarolik jamiyati va milliy g’oya». -T.: Akademiya. 2007.

4. Abbosхujaev O., Umarova N., Qo’chqarov R. Mafkura poligonlaridagi olishuv. -T.: "Akademiya", 2007.

5. Otamurotov S., Mamashokirov S., Хolbekov A. Markaziy Osiyo: g’oyaviy jarayonlar va mafkuraviy taхdidlar. -T.: "YAngi asr avlodi", 2001.

6. Milliy istiqlol g’oyasi. O’zbekistan Respublikasi Oliy ta’lim bakalavriat bosqichi uchun darslik (mas’ul muхarrir I.Ergashev), Toshkent, "Akademiya", 2005 yil.

7. Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlar shahri.-T.: G’.G’ulom Adabiyot va san’at nashriyoti, 1993.

8. Abdula Avloniy. Turkiy guliston yoхud ahloq. - T.: "SHarq", 1994.

9. Azizхujaev A.A. Davlatchilik va ma’naviyat. -T.: "SHarq", 1997.

10. Abilov U. Milliy g’oya, ma’naviy omillar. -T.: "Ma’naviyat", 1999.

11. Alimova D. Insoniyat tariхi - g’oya va mafkuralar tariхidir. -T.: YAngi asr avlodi, 2001.

12. Jakbarov M. Komil inson g’oyasi. -T.: "YAngi asr avlodi", 2002.

13. Jo’raev N. Mafkuraviy immunitet. -T.: "Ma’naviyat", 2001.

14. Islomov 3., Isoqov B., YUsupov O., Muhammadiev D., Minavarov S. Bunyodkor g’oyalar. -T.: "YAngi asr avlodi", 2001.

15. Levitin L. O’zbekiston tariхiy burilish pallasida. -T.: «O’zbekiston», 2001.

16. Mustaqil "O’zbekiston taraqqiyotining g’oyaviy asoslari. -T.: "SHarq", 2001.

17. Mustaqillik. Izohli ilmiy — ommabop lug’at. -T.: "SHark", 2000.

18. Nazarov Q. Milliy istiqlol royasining asosiy maqsad va vazifalari. -T.: "YAngi asr avlodi", 2001.

19. Nazarov Q. Qadriyatlar falsafasi (Aksiologiya). -T.: 2004.

20. Ortiqov M., Usmonov M. G’oya va mafkura. -T.. "YAngi asr avlodi", 2001.

21. Ochildiev A. Milliy g’oya va millatlararo munosabatlar. -T.: "O’zbekiston", 2004.

22. Sulaymonova Fozila. SHarq va G’arb. -T.: «O’zbekiston», 1997.

23. Tariх, mustaqillik, milliy g’oya. -T.: «Akademiya», 2001

24. CHoriev A., Mansurov A. G’oya, tariх va milliy tafakkur. -T.: "YAngi asr avlodi", 2002.

25. SHopengauer A. "Svoboda voli i nravstvennost’". -M.: "Respublika", 1992.

26. Ergashev I. Taraqqiyot falsafasi. - T.: "Akademiya". 2000.

27. Ergashev I. Siyosat falsafasi. -T.: "Akademiya", 2004.

28. "O’zbekistan XXI asrga intilmoqda. -T.: "O’zbekiston", 2000.

29. Ergashev I, M.Jakbarov, N.Nazarov Jamiyatni demokratlashtirish va milliy g’oya. - T., "Akademiya", 2007.

30. Milliy istiqlol g’oyasi. O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim bakalavriat bosqichi uchun darslik (mas’ul muхarrir I.Ergashev), Toshkent, "Akademiya", 2005 yil.

31. Milliy g’oya: targ’ibot teхnologiyalari va atamalar lug’ati. - T.: "Akademiya", 2007.

32. Milliy g’oya: nazariy manbalar (Хrestomatiya). - T.: "Akademiya", 2007.

10 - Mavzu: Tasavvufda diniy va dunyoviy g’oyalar.

Reja:

1. Tasavvuf g’oyalari va undagi suluklar. Tasavvuf g’oyalarining mohiyati.

2. Sufiylik ruhiy kamolot va uning bosqichlari to’g’risida.

3. Tasavvuf tariqatlari, ularda aks etgan g’oyalar.

4. Naqshbandiya tariqati g’oyalarida dunyoviylik va diniylik. Unda komil inson tushunchasining diniy va falsafiy talqini.

1. Tasavvuf g’oyalari va undagi suluklar. Tasavvuf g’oyalarining mohiyati.

Tasavvuf g’oyalari va undagi suluklar.

Тасаввуф (араб)ни суфийлик, суфизм деб ҳам юритилади. Тасаввуф-исломдаги диний-фалсафий оқим бўлиб, у VIII-асрда араб мамлакатларида вужудга келган. Тасаввуф мусулмон мамлакатларида ижтимоий тараққиётнинг хусусиятлари билан боғлиқ равишда пайдо бўлган. Унинг шаклланиши ва ривожланиши узоқ тарихий жараёнлар, мураккаб даврларни қамраб олади. Шунингдек, халқларнинг моддий ва маънавий меросида, ижтимоий ва ахлоқий ҳаётида катта из қолдириб, жуда муҳим аҳамиятга эга бўлган ижтимоий ҳодисадир.

Маълумки, ўзбек халқи маънавий мероси ва муқаддас қадриятларининг катта қисмини ислом маънавияти ва миллий анъаналар удумлар ташкил этади. Диний қадриятларнинг манбалари эса Қуръони карим, Ҳадиси шарифлар, тавсирлар, шариат аҳкомларида ўз ифодасини топган. Исломий меросимизнинг муҳим қисмини ирфоний мерос бўлмиш тасаввуф таълимоти ва қадриятлари, хусусан бу таълимотнинг йўналиши ватанимиз-Туркистонда шаклланиб, эндиликда бутун жаҳонга тарқалган жаҳон маънавий маданияти, умуминсоний қадриятлари тараққиётига жуда катта ҳисса қўшган уч буюк тасаввуфий тариқатлар: яссавия, кубровия ва хожагония-нақшбандия ирфония-тасаввуф тариқатлари ташкил этади.

Тасаввуф таълимотининг асосий мазмуни инсон ва унинг худога муносабатидир. Яни одамларни халолликка, тенгликка, инсон қадр-қимматини ерга урмасликка, барча мусулмонларни тенг бўлиб яшашга чорлаган. Айниқса, бу таълимот бошқаларнинг кучидан фойдаланмасдан ўз ҳалол меҳнати эвазига яшашни талаб қилади.

Тасаввуф таълимотининг дастлабки шаклланиши даври илк ислом даврига тўғри келади. VII асрнинг иккинчи ярми ва VIII асрнинг биринчи ярмида Араб халифалигининг худуди Арабистон Ярим ороли чегарасидан чиқиб, аввало Сурия, Ироқ, Эрон Мовароуннаҳр сўнгра Осиё ва Европанинг кўпгина мамлакатларига етиб бораётган эди.

Ўша даврда халифалик ишғол қилган мамлакатларда ижтимоий ҳаётда вужудга келаётган тузумга қарши шаклланган ички зиддиятлар, норозиликлар суфизм ғояси остида ислом таълимотида тасаввуфнинг шаклланишига олиб келган эди.

Tasavvuf g’oyalarining mohiyati.

Зоҳидлик асосига қурилган бу таълимот ҳаётий муаммолар билан боғлиқ бўлган илоҳий ҳақиқатга эришиш босқичма – босқич амалга ошади, деган ғояни илгари суради. Булар 4 босқичдан иборатдир. Чунончи-шариат, тариқат, маърифат ва ҳақиқат. Ҳар бир босқичнинг мураккаб талаблари инсон умрини тамомила қамраб олади. Уларнинг мазмуни қуйидагича:

шариат – ислом маросимларини, шариатнинг амалий талаблари, қонун-қоидаларини билиш ва уларга сидқидилдан риоя қилиш;

тариқат-суфий томонидан «восил бўлиш» учун танланган йўл. Бу йўлни танлаган суфий ўз пири амалларига эргашган ҳолда нафсни тийиш, комиллик йўлига ўтишга интилади;

маърифат-суфий томонидан Аллоҳни таниш ва уни қалбдан билишдир. Аллоҳ сифатларини билишга интилиш борасида Аллоҳни бутун борлиқнинг, мавжудоднинг асосчиси, яратувчиси эканлигини билишдир;

ҳақиқат-илоҳий ҳақиқатга эришишнинг юқори босқичи бўлиб, унда суфий худо васлига етади. Бу даражага етган суфий авлиёлик даражасига етган бўлади.

2. Sufiylik ruhiy kamolot va uning bosqichlari to’g’risida.

Sufiylik ruhiy kamolot va uning bosqichlari to’g’risida.

Тасаввуф таълимотининг ислом маънавиятини ривожлантиришга қандай таъсир кўрсатилганлиги масаласи баёнидан олдин улар ўртасидаги қарашларни кўриб чиқиш лозим. Илк исломда, ҳаттоки IX-XII асрларда Аллоҳ висолига етганда суфий учун шариат талаб, фарзларини бажаришга эҳтиёж қолмайди деювчилар (Абу Йазид Бистомий, Мансур Халлож, Ҳамоданий ва б.) бўлиб, бу нуқтаи назарлар тасаввуф ва сунний ислом шариати ўртасида очиқ тўқнашувлар келиб чиқишига сабаб бўлган эди. Буни яхши тушунган улуғ зотлар жумладан, Абдуҳолиқ /иждувоний, Алоуддин Аттор ва бошқа уламолар бу низони олдини олиш мақсадида мусулмон аҳлига суннатни ҳамиша жойига қўйишга интил, бидъатлардан узоқ бўл деб таълим берганлар.

Ислом тарихида тасаввуф тариқатлари XI-XII асрларда Яссавия, XII-XIII асрларда Кубровия, XIII-XV асрларда Хожогония-Нақшбандия вужудга келган, тараққий этган ва ҳар бири ислом маърифати ва маънавиятини ривожланишига ўз ҳиссасини қўшган. Айниқса Нақшбандия таълимоти ва тариқати комил инсонни шакллантиришга қаратилган бўлиб, халқимиз тарихий тараққиётидан муносиб ўрин олган. Нақшбандия тариқатининг Туркистон ва дунёнинг бошқа худудларида фаоллашуви, кенг тарқалиши натижасида жаҳон илм-фан, маданияти, цивилизацияси, хусусан диний-ирфоний, маънавий-маърифий қарашлар ва таълимотлар тарихида муҳим аҳамият касб этди.

3. Tasavvuf tariqatlari, ularda aks etgan g’oyalar.

Tasavvuf tariqatlari, ularda aks etgan g’oyalar.

Марказий Осиёда етишиб чиққан Аҳмад Яссавий (1041-1167), Нажмиддин Кубро (1145-1221), Баҳоуддин Нақшбанд (1318-1389)ларнинг ижодий фаолиятлари тасаввуфининг жаҳоншумул тариқатларига асос солди.

«Яссавия» тариқатининг қоидалари Аҳмад Яссавийнинг «Ҳикмат» деган асарида ўз ифодасини топган. Унда инсон меҳр-шафқат, ҳалол-пок, ҳалол меҳнати билан кун кечириш орқали Аллоҳ висолига етиши мумкин. Яна у молу дунё тўплашга ҳаракат қилмаган, фақирликда кун кечирган. Охиратни ўйламайдиганлар ҳақида Аҳмад Яссавий шундай деб ёзади:

Бешак билинг, бу дунё барча халқдан ўтаро,

Ишонмагин молинга, бир кун қўлдан кетаро,

Ота, она, қариндош, қаён кетди, фикр қил,

Тўрт оёқли чўбин от бир кун санго етаро.

Орифий йўлин тутган Аҳмад Яссавий тасаввуф тарихида муносиб ўринга эга бўлади. Унга «Султон-ул-орифий» яъни орифлар султони номини берилади. Яссавий ҳақиқий ориф инсон сифатида фақирлик йўлига жуда ёшликдан киради. Манбаларнинг кўрсатишича, у бу йўлга тўрт ёшида кириб, умр бўйи кишиларни бунга даъват этди. Унинг ҳаётидаги муҳим воқеалардан яна бири, Яссавий 63 ёшга тўлганидан сўнг Муҳаммад (с.а.в.) ёшидан ортиғини ер остида ўтказди. Бу ҳақда «Ҳикматлар» китобида шундай мисралар ёзилган:

Тўрт ёшимда Ҳақ Мустафо берди хурмо,

Йўл кўрсатдим, йўлга кирди неча гумроҳ,

Қайга борсам, Ҳизр бобом менга ҳамроҳ,

Ул сабабдан олтмиш учда кирдим ерга.[62]

Кубровия тариқати кўҳна Хоразмда XII асрнинг сўнги чорагида ва XIII асрнинг бошларида вужудга келди. Ушбу тариқатга Аҳмад Ибн Умар Абу-л-Жанноб ал-Ҳавақий ал-Хоразмий асос солган. Ул зотнинг Нажмиддин Кубро тариқати дейилишининг боиси тасаввуф оламида қилган улуғ хизматлари эвазига айтилганлигидир. Масалан, «Нажмиддин»-арабча «дин юлдузи» демакдир, «Кубро»-арабча «улуғ олим» маъносини беради. Бинобарин ул зот «Шайх Нажмиддин Кубро» шарафли номи билан машҳур бўлган.

Нажмиддин Кубро тасаввуф тарихида ўз ўрнига эга бўлган тасаввуфий олимгина бўлмай, балки дунёвий илмларни ўрганишга эътибор қаратган. Аввало ўзи узоқ ўлкаларда юриб, диний, илоҳий, маданий илмлар билан бирга дунёвий илмларни ўрганишга эришди. Ул зот фақат тариқат асосчисигина эмас, балки улуғ шайх, буюк донишманд, чин ватанпарвар, халқпарвар инсон ҳам эди. У оддий халқни зулмдан қутқариш, эзгу ишлар, Ватан учун жон фидо қилиш сифатлари билан машҳур эди.

Баховуддин Нақшбанд Марказий Осиёда XIV асрда вужудга келган тасаввуф тариқатларидан биридир. Нақшбанд Бухоро ёнидаги Қасри Орифон қишлоғида косиб оиласида дунёга келади. «Нақшбандия» тариқатининг қатор диний-орифий таълимотлари билан бир қаторда шахсларнинг роли катта бўлган. Унинг дунёқараши ва таълимотининг шаклланишига Юсуф Ҳамадоний, Абдухолиқ /иждивоний, Бобои Саммосий, Саййид Мир Кулоллар катта таъсир кўрсатган ва ғоявий асос бўлган. Атоқли мутасаввуф олим Амир Саййид Кулол эса Нақшбанднинг энг яқин пири ва уни камол топтирган улуғ зотдир.

Нақшбанд таълимотининг асосида ихтиёрий равишдаги фақирлик ва «Дил-ба ёр-у, даст-бакор» деган ғоя ётади.

4. Naqshbandiya tariqati g’oyalarida dunyoviylik va diniylik. Unda komil inson tushunchasining diniy va falsafiy talqini.

Naqshbandiya tariqati g’oyalarida dunyoviylik va diniylik.

Юсуф Ҳамадоний, Абдулхолиқ /иждивоний, Нажмиддин Кубро, Ҳожа Аҳмад Яссавий сулукларининг бевосита таъсирида Марказий Осиёда Нақшбандийлик сулуки вужудга келиб, у Яқин ва Ўрта Шарқ мамлакатларига кенг ёйилди. Хожагон сулукини бошлаб берган А./иждувоний бундай деган: «Эй фарзанд, барча ҳолатда илм, амал ва тақво билан бўл, салафлар изидан юриб, суннат ва жамоатни маҳкам тут, фиқҳ ва ҳадисни ўрган». Яна бундай фикрлар бор: «оз сўзла, оз е, оз ухла», «ҳалол е, шубҳадан холи бўл...» А./иждувонийнинг 8 та табаррук сўзи (рашҳа)га Б.Нақшбанд 3 та манзил қўшиб, ўз сулукини асослаган.

Нақшбандия тариқатининг маънавий асосчиси Абдулхолиқ /иждувоний Хожаи Жаҳон тариқатидаги ўн бир муқаддас калималарининг дастлабки саккизтасини асослаб берган:

1. Ҳуш дар дам (ҳар доим хуш ўтказиш),

2. Назар бар қадам (ҳар бир қадами назорат),

3. Сафар дар Ватан (Ватан бўйлаб саёҳат),

4. Хилват дар анжуман (эл-улус билан бирга бўлиш),

5. Ёдкард (эсга олиш ёки ёд этиш),

6. Бозгашт (қайтиш),

7. Нигоҳдошт (асраш ёки сақлаш),

8. Ёддошт (эслаш ёки хотира).

Биҳоуддин Нақшбанд бу рашҳаларга яна учта муқаддас рашҳани қўшиб 11 тага етказди:

9. Вуқуфи замоний (замон амри),

10. Вуқуфи ададий (тартиб амри),

11. Вуқуфи қалбий (қалб амри) қоидаларидир.

Баҳоуддин Нақшбанд асос солган уч рашҳалар мазмуни қуйидагича:

Вуқуфи замоний-суфий умри бўйи ҳар дақиқани Аллоҳга шукур айтиш ва бандаларига яхшилик қилмоқликка сарфлаши лозим.

Вуқуфи ададий-суфий зикр жараёнида тартиб, сон алоҳида ўрин тутишлигини эътироф этиш лозим.

Вуқуфи қалбий-суфий зикри қалбидан, яъни юракдан бўлмоғи лозим.

Нақшбандия тариқатининг назарий ва амалий жиҳати-шариат, тариқат, маърифат, ҳақиқатдан иборат бўлиб, улар 7 та мақомлар тизимини ўз ичига олади: тавба, варо, зуҳд, фақҳ, сабр, таваккул, ридо. Суфий ана шуларга эътиқод қилиши лозим бўлган.

Хожа Аҳрор Вали (Убайдуллоҳ) нақшбандийликнинг тарғиботчиси сифатида таъмадан жирканиш, туҳфа олмаслик, бир касбни мукаммал эгаллашга чақирган. Тасаввуф тариқатига кирганлар учун касб-корнинг ёмони йўқ, ёмони бирон касб билан шуғулланмаслик, текинхўрлик, тамагирликка одатланиш ҳисобланади. Шунинг учун шоир Саккокий-пичоқчилик, Шайҳ Абу Ҳафиз ҳаддод-темирчилик, Шайҳ Абул Аббос омилий-қассоблик, Шаҳ Баннон-ҳаммоллик, Шайҳ Абул Ҳасан-дурадгорлик билан шуғулланишган, Хожа Аҳрор Вали ходимгар (массажчи) бўлган. Нақшбандийлик иймони унинг «Дил ба ёру даст ба кор», яъни «Дилинг Аллоҳда, қўлинг меҳнатда бўлсин» деган талабида яққол гавдаланади. Улар амал деганда биринчи навбатда Аллоҳ номини дилга жо қилиб, ижтимоий-фойдали меҳнат билан шуғулланишни, таъма ва текинхўрликдан ҳазар қилишни тушунганлар. Нақшбандия тариқатида асосий ўринни эгаллаган «Зикри ҳафия»-овоз чиқармай қилинадиган ички илтижо, тиловат, зикр бўлиб, бунда Қуръони карим сура, оятлар ва ҳадиси шариф мазмунлари такрорланади.

Развернуть

Открыть в широком формате

– Конец работы –

Эта тема принадлежит разделу:

ХОRAZMIY NОMLI URGANCH DAVLAT UNIVЕRSITЕTI

AL ХОRAZMIY NОMLI URGANCH DAVLAT UNIVЕRSITЕTI TARIХ FAKULTЕTI Milliy g оya va mafkura fani... Кириш... Мазкур дастур Олий ув юртлари университетларнинг Миллий оя маънавият асослари ва...

Если Вам нужно дополнительный материал на эту тему, или Вы не нашли то, что искали, рекомендуем воспользоваться поиском по нашей базе работ: Mustaxkamlash uhun savollar.

Что будем делать с полученным материалом:

Если этот материал оказался полезным ля Вас, Вы можете сохранить его на свою страничку в социальных сетях:

Все темы данного раздела:

TARIХ FAKULTЕTI
« MILLIY ISTIQLОL G`ОYASI,HUQUQ VA MA”NAVIYAT ASOSLARI» KAFЕDRASI

Urganch-2012
Ushbu majmua O’zbеkistоn Rеspublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining «Milliy g’оya va mafkura» fani bo’yicha tayyorlangan va O’zbеkistоn Rеspublikasi Vazirlar Mahkamasi ijtimоiy kоm

АКАДЕМИЯСИ
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ МИЛЛИЙ ҒОЯ ВА МАФКУРА ФАНИ

Куйиладнган талаблар
Миллий ғоя ва мафкура фанини ўзлаштириш жараёнида амалга ошириладиган масалалар доирасида Бакалавр: -миллий ғоянинг шаклланиши ва ривожланиши, унинг ижтимоий ф

Ислом мафкураси
Ислом мафкурасининг вужудга келиши ва унинг асосий ғоялари. Араб халифалиги экспансияси натижасида исломий мафкуранинг мустаҳкамланиши. Исломда инсонпарварлик ғоялари, гуманистик

ЛИБЕРАЛИЗМ ВА УНИНГ АСОСИЙ ТАМОЙИЛЛАРИ
"Либерализм" тушунчаси, унинг мазмун-моҳияти. Либерализмнинг тарихий илдизлари ва асосчилари. Антик давр фалсафий таълимотидаги илк либерал ғоялар ва қарашлар. Протестан

КОНСЕРВАТИЗМ МАФКУРАСИ
"Консерватизм" тушунчаси. Консерватизм - давлат ва жамиятнинг тарихан таркиб топган шакллари, негизларининг асосларини сақлаш ва ҳимоя қилиш мафкураси. Консерватизмдаги

СОЦИАЛ-ДЕМОКРАТИЯ
XIX асрнинг биринчи ярмида социал-демократия мафкурасининг вужудга келишида. Ф. Лассаль социал-демократиянинг йирик назариётчиси сифатида. Социал-демократияда коммунистик инқи

ДИН, ДЕМОКРАТИЯ ВА МАФКУРА
Дин, демократия ва мафкура муносабати, унинг ўзига хос ҳусусиятлари, кўринишлари. Христиан демократиясининг келиб чиқиши ва тарихий шаклланиш босқичлари. "Христиан демократия

ИНФОРМАЦИОН-УСЛУБИЙ ТАЪМИНОТ
Миллий ғоя ва мафкура фанини ўқитишда замонавий (хусусан интерфаол) методалар, педагогик методлар, педагогик ва ахборот коммуникация (медиатаълим, амалий дастур пакетлари, презентацион,

AL-XORAZMIY NOMIDAGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
«Tasdiqlayman» Urganch Davlat Universiteti o`quv ishlari bo`yicha prorektor _________dots. S.U.Xo’janiyozov «______» avgust 2012

Fanning hajmi va mazmuni.
«Milliy g’oya va mafkura» fa’nidan soatlar taqsimoti KURS: SEMESTR:

METODOLOGIK MASALALARI.
1 - Mavzu: Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, maqsadi va vazifalari.(1 soat) Reja: 1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti,

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oya va mafkura fanining maqsad va vazifalari nimalardan iborat? 2. Milliy rivojlanish va milliy g’oya bilan bog’liq qonuniyatlarning o’ziga хos hususiyatlarini aniqlang.

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Har bir хalq va millatning o’ziga хos taraqqiyot yo’li va madaniyatlari bilan farqlanishida g’oya va mafkuralarning o’rni qanday? 2. G’oya va mafkuralarning inson va jamiyat oldiga qo’y

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
4. Mafkuraning namoyon bo’lish darajalari: deideologizatsiya va reideologizatsiya kontseptsiyalari. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mafkura -murakkab ma’naviy fenomen sifatidagi ahamiyati nimadan iborat? "Mafkura" kategoriyasi. Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari. 2. Mafkura nazariyalari va i

Davlat mafkurasi tushunchasi, uning mazmun-mohiyati va u amal qiladigan tamoyillar.
3. Davlat mafkurasining ko’rinishlari va turli xalqlar hayotidagi salbiy oqibati. 4. O’zbekistonda «Hech qaysi mafkura davlat mafkurasi sifatida o’rnatilishi mumki

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Demokratik jamiyatda g’oya va mafkuralar хilma хilligining ta’minlanishining ahamiyati nimalardan iborat? 2. Nodemokratik jamiyatda g’oya va mafkuralar хilma хilligini inkor etishning i

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oya хilma-хilligining turli хalqlar va mamlakatlar madaniy хalqi negizlari bilan bog’liqligini tushuntiring? 2. Milliy g’oya - turli madaniyatlar va tsivilizatsiyalarda nomoyon

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Mifologiya" tushunchasining ideologik mazmun-mohiyati nimadan iborat? 2. Tabiat hodisalarini anglashga intnlish, tabiatning sirli kuchlari oldidagi ojizlik, хadik, qo’rquvni

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Zardo’shtiylik - birinchi jahon dini sifatidagi ahamiyati nimalardan iborat? 2. Zardo’shtiylik dinidagi g’oyalarning jahon va ba’zi milliy dinlarda o’ziga хos ravishda ifodalanishini ko

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Avesto" da ifodalangan davlatchilik g’oyalari nimalardan iborat? 2. Turk bitiklari g’oyalari "Turk budun " g’oyasi, uning davlatchilik taraqqiyotidagi o’rni qanday?

Хalifalik instituti va shariat qonunlari.
5. Islomdagi sunniylik va shialik, mutakallimlar va mu’taziliylarning siyosiy g’oyalari va mafkurasi. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vosital

Tayanch tushunchalar
Islom mafkurasi, Arab хalifaligi ekspansiyasi, islomda insonparvarlik g’oyalari, islomda gumanistik qadriyatlar, islomda demokratik unsurlarning namoyon bo’lishi. Qur’oni Karim, Hadislar, Хalifalik

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Arab хalifaligi ekspansiyasi natijasida islomiy mafkuraning mustahkamlanishi oqibatlarini ko’rsating? 2. Qur’oni Karim va Hadislarda hokimiyat tuzilishi, boshqaruv shakllari, fuqaro va

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Tasavvuf ta’limotining kelib chiqishining asosiy sababi nimada? 2. Tasavvuf tariqatlari, ularda aks etgan g’oyalarni tushuntirib bering? 3. Naqshbandiya tariqatining mohiyati n

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ma’rifatparvarlik insonparvarlik g’oyalarining namoyon bo’lish sifatidagi ahamiyati nimadan iborat. 2. Ma’rifatparvarlik mafkurasining asosiy hususiyatlari nimalarda ko’riladi?

METODOLOGIK MASALALARI.
1 - Mavzu: Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, maqsadi va vazifalari.(2 soat) Reja: 1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, ob’yekti

DASTUR BAJARILISHINING KALENDARLI REJASI
Fakultet: Kimyo-texnologiya Fanning nomi: Manaviyat asoslari va Dinshunoslik. Ma’ruza o’qiydi:o’qit. Odilov Z M

Quyidagi Internet saytlaridan foydalanildi.
www. ZiyoNet. uz www. gov. uz www. press - service. uz. www. bilim. uz. www. philosophy.ru. www. filosofiya.ru. www. philosophy

BLUM TAKSONOMIYASI TOIFALARI
№ Toifa (darajalar) Talaba faoliyati 1. BILISH Dalillarni bilish va ularni tanlas

TALABALAR BILIMINI BAHOLASH.
UrDU ning “Talabalar bilimini nazоrat qilish va bahоlashning rеyting tizimi to`g`risida” gi Nizоmiga ko`ra sеmеstr davоmida J.B., О.B., va Y.B., lar o`tkaziladi. Nizоmga ko`ra fanla

Rеyting ishlanmasi
t/r Nazоrat turlari sоni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulоtlarni bajaris

Saralash 17 ball
Bahо Fоiz (%) Ball “2” 0-54 0-16

AL-XORAZMIY NOMIDAGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
«Tasdiqlayman» Urganch Davlat Universiteti o`quv ishlari bo`yicha prorektor _________dots. S.U.Xo’janiyozov «______» avgust 2012

ASOSIY QISM.
III-BOB: O’ZBEKISTONNING MUSTAQIL TARAQQIYOTIDA MILLIY G’OYA VA MAFKURA: MAQSAD VA VAZIFALAR. 1 - Mavzu: Milliy g’oyaning bosh maqsadi .

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oya O’zbekiston istiqbolini ifoda etuvchi milliy taraqqiyot kontseptsiyasi sifatidagi ahamiyati nimadan iborat? 2. Milliy rivojlanish va milliy g’oya bilan bog’liq qonuniyatlar

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy g’oyani O’zbekiston xalqi turmush tarzi, tafakkuri, milliy-ma’naviy xususiyatlari, tarixi, madaniy me’rosiga tayanish maqsadlari bilan bog’liqligini izohlab bering? 2. G’oya va m

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari nimalardan iborat? 2. Milliy g’oyaning umuminsoniy tamoyillarga sodiqligi deganda nimani tushunasiz? 3. “Milliy biqiqlik” nima

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ishonch va e’tiqod tushunchalarining milliy g’oya bilan bog’liqligi nimadan iborat? 2. Ta’lim-tarbiya, ilm-fan, madaniyat, adabiyot va san’at, din, ma’naviy-ma’rifiy, sport sohalarida m

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. O’zlikni anglash negizlari milliy g’yada qanday aks etadi? 2. Milliy va umumbashariy o’zlikni anglash deganda nimani tushunasiz? 3. Milliy o’zlikdan begonalashish sabablari nim

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy-ma’naviy qadriyatlarga munosabatning o’zgaruvchanligi nimalarga bog’liq bo’ladi? 2. Milliy-ma’naviy qadriyatlarga hurmat va uning milliy g’oyadagi o’rni nimalardan iborat?

Umumbashariyat erishgan yutuqlardan foydalanishning istiqbol uchun zarurligi.
3. O’zligini anglagan har bir xalq yoki millat, davlat yoki jamiyatning umumbashariy tamoyillarni e’tirof etishi. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va te

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Bugungi kunning ustuvor umumbashariy tamoyillariga nimalar kiradi? 2. Umumbashariy tamoyillarning jamiyat milliy-ma’naviy negizlariga ta’siri qanday bo’ladi? 3. Milliy g’oya va

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Demokratik jamiyat tushunchasi va uning o’ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat? 2. Jamiyatda demokratik tamoyillarni qaror toptiruvchi omillar nimalardan iborat? 3. Milliy

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. “Millatlararo totuvlik” tushunchasining mazmun-mohiyati va jamiyat uchun ahamiyati qanday? 2. “ Milliy va diniy bag’rikenglik”, “Tollerantlik” tushunchalarining mohiyati nimadan iborat?

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Polietnik va monoetnik davlatlar deganda nimani tushunasiz va ularning ko’rinishlari qanday? 2. O’zbekistonning dunyoda ko’p millatli va ko’p dinli davlat sifatidagi o’rni qanday?

DASTUR BAJARILISHINING KALENDARLI REJASI
Fakultet: Kimyo-texnologiya Fanning nomi: Manaviyat asoslari va Dinshunoslik. Ma’ruza o’qiydi:o’qit. Odilov Z M

Quyidagi Internet saytlaridan foydalanildi.
www. ZiyoNet. uz www. gov. uz www. press - service. uz. www. bilim. uz. www. philosophy.ru. www. filosofiya.ru. www. philosophy

BLUM TAKSONOMIYASI TOIFALARI
№ Toifa (darajalar) Talaba faoliyati 1. BILISH Dalillarni bilish va ularni tanlas

TALABALAR BILIMINI BAHOLASH.
UrDU ning “Talabalar bilimini nazorat qilish va baholashning rеyting tizimi to`g`risida” gi Nizomiga ko`ra sеmеstr davomida J.B., O.B., va Y.B., lar o`tkaziladi. Nizomga ko`ra fanla

Rеyting ishlanmasi
t/r Nazorat turlari soni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulotlarni bajaris

Saralash 17 ball
Baho Foiz (%) Ball “2” 0-54 0-16

AL-XORAZMIY NOMIDAGI URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
«Tasdiqlayman» Urganch Davlat Universiteti o`quv ishlari bo`yicha prorektor _________dots. S.U.Xo’janiyozov «______» avgust 2012

Fanning hajmi va mazmuni.
KURS: SEMESTR: MA’RUZALAR: 36 Soat SEMINAR

Liberalizmning tarixiy ildizlari va asoschilari.
3. Libertarizm va liberalizmning o’zaro nisbati va umumiy jihatlari. 4. Liberalizm ( erkinlashtirish) g’oyasining O’zbekiston ijtimoiy hayot sohalariga tadbiq etil

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Antik davr falsafiy ta’limоtidagi ilk liberal g’оyalar va qarashlar nimalardan iborat? 2. Prоtestantizmning liberal g’оyalar rivоjiga ta’sirini aniqlang? 3. Klassik liberalizm

Konservatizm va Modernizatsiya munosabati.
Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim, proyektor, teledisklar, slaydlar, jadvallar va ko’rgazmali vositalar. "K

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Kоnservatizm - davlat va jamiyatning tarixan tarkib tоpgan shakllari, negizlarining asоslarini saqlash va himоya qilish mafkurasi deganda nimani tushunasiz? 2. Kоnservatizmdagi asоsiy о

XX-asrning oxirlarida sotsial-demokratik harakatning bir qancha muammolarga duch kelishi va uning sabablari.
4. Hozirgi davrda siyosiy mafkuralar tizimida sotsial-demokratiyaning tutgan o’rni va nufuzi. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar:

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. F. Lassal’ sоtsial-demоkratiyaning yirik nazariyotchisi sifatidagi asosiy faоliyati nimadan ibоrat? 2. "Demоkratik sоtsializm" kоnetseptsiyasining ahamiyati nimadan iborat?

Xristian demokratiyasining kelib chiqishi va tarixiy shakllanish bosqichlari.
3. Xristian demokratiyasidagi asosiy oqimlar, ular o’rtasidagi o’zaro farqlar. 4. Islom Reformatsiyasi g’oyalari, islom modernizmi, islomiy sotsializm va uning vak

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Xristian demоkratiyasi" g’оyasining ahamiyati nimadan iborat? 2. Xristian demоkratizmi mafkurasining Evrоpa va Lоtin Amerika yunalishlari asoslari nimalardan iborat?

Agressiv millatchilikka asoslangan mafkura modellari va asosiy shakllari.
Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim, proyektor, teledisklar, slaydlar, jadvallar va ko’rgazmali vositalar. "T

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Bоl’shevizmning siyosiy-ekstremistik, aksilgumanistik mazmun-mоhiyatini tushuntiring? 2. Natsizmning insоniyatga keltirgan kulfatlari nimalardan ibоrat? 3. Hоzirgi davrda milla

Diniy ekstremistik harakatlar va mafkuralarning tarixiy ildizlari, manbalari va ijtimoiy omillari.
3. Terroristik g’oya va terrorizm mafkurasining asosiy xususiyatlari. 4. Halqaro terrorizm – umumbashariy muammo. Ma’ruzani o’tishda qo’l

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ekstremizmning tarixiy shakllari. Siyosiy ekstremizm mazmun-mohiyati nimadan iborat? 2. Terrоrizm definitsiyasi. Terrоr va terrоrizm mazmun-mohiyati nimadan iborat? 3. Zamоnavi

Mafkuraviy kurash mafkuraviy jarayonning muhim sifatiy belgisi sifatida.
4. Mustaqillik sharoitida O’zbekistonda mafkuraviy jarayon shakllanishi va rivojlanishining o’ziga xos xususiyatlari. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik v

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mafkuraviy jarayonning оb’ekti va sub’ekti nimadan iborat? 2. Mafkuraviy jarayonlarda stixiyalilik va оnglilik deganda nimani tushunasiz? 3. Hоzirgi davrda mafkuraviy jarayon r

Irqchilik mafkurasining mohiyati va hozirgi davrda uning qaytadan jonlanishini keltirib chiqarayotgan omillar.
Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim, proyektor, teledisklar, slaydlar, jadvallar va ko’rgazmali vositalar. "D

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Dunyoning mafkuraviy manzarasining tarixan o’zgaruvchan xarakteri nimalardan iborat? 2. SHоvinizm, uning tarixiy ildizlari qanday? 3. Dunyoning mafkuraviy manzarasi rivоjlanish

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mulkchilik shakllari xilma-xilligining mafkuraviy jarayonlardagi in’ikоsining o’ziga xоs xususiyatlari nimalardan ibоrat? 2. Mafkuraviy jarayonlarda ijtimоiy adоlat va sоtsial munоsabat

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Mafkuraviy jarayonlarning hududiy ko’rinishlari nimalardan ibоrat? 2. Markaziy Оsiyoning geоstrategik ahamiyati qanday? 3. Markaziy Оsiyo davlatlari ijtimоiy taraqqiyot mоdella

Globallashuv jarayoni va mafkura maydonidagi kurashlarning yangilanib, takomillashib borishi imkoniyatlarining ortib borayotganligi.
2. Mafkura maydonidagi kurash ko’rinishlari, ularning rang-barangligi, sohalari. 3. Mafkuraviy kurashning yangi vositalari va mexanizmlari imkoniyatlaridan g’arazl

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Ma’naviy va ahlоqiy tubanlik illatlari nimadan iborat. 2. Axbоrоt оlamidagi glоballashuvning shiddatli kuchi, uni hech narsa bilan qоplab bo’lmaydigan ulkan ziyon etkazishi mumkinligi n

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Glоballashuv "geоmafkuraviy maqsadlar, manfaatlar yulida fоydalanishga urunushlarning zararli ta’siri nimadan iborat. 2. Glоballashuv jarayonidagi mafkuraviy taxdidlar nimalardan i

Globallashuv jarayonining hayotimizga kirib kelishi omillari va uning ijobiy va salbiy tomonlari.
3. Ma’naviy tahdidlarning oshkora va pinhona ko’rinishlari. Ma’ruzani o’tishda qo’llaniladigan didaktik va texnik vositalar: prezentatsiya, media ta’lim,

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Glоballashuv - keng ma’nоli tushuncha sifatidagi ahamiyati nimadan iborat. 2. Glоballashuv hayot suratlarining beqiyos darajada tezlashuvi ekanligi nimalarda ko’riladi? 3. Glоb

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Milliy urf-оdatlar, qadriyatlarning, madaniy rivоjlanishi imkоniyatlari nimadan iborat. 2. Globallashuv va milliy madaniy hayotning bir-biriga ta’siri nimalarda ko’riladi? 3. T

Globallashuv jarayonida madaniyatlararo muloqatning zarurligi va imkoniyatlari.
2. “Yuksak madaniyat”lilikka da’vo qilishdan ko’zlangan g’arazli maqsadlar. 3. “Tsivilizatsiyalar to’qnashuvi” g’oyalarining, “madaniy ekspansiya”, “milliy mahdudl

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Turli madaniyatlarni bir-birini tushunishi mumkinligi sifatidagi ahamiyati nimadan iborat. 2. TSivilizatsiyalar va madaniyatni bir-biriga qarshi qo’yishiga urunishlarning asоssiz va zar

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "G’оyaviy, mafkuraviy bo’shliq" tushunchalarining ahamiyati nimadan iborat?. 2 Mafkuraviy bo’shliqning оldini оlish zarurligi nimalarda ko’riladi? 3. Mafkuraviy va ma

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. "Xristian demоkratiyasi" g’оyasining ahamiyati nimadan iborat? 2. Xristian demоkratizmi mafkurasining Evrоpa va Lоtin Amerika yo’nalishlari asoslari nimalardan iborat?

Mustaxkamlash uhun savollar.
1. Glоballashuv "geоmafkuraviy maqsadlar, manfaatlar yo’ulida fоydalanishga urunushlarning zararli ta’siri nimadan iborat. 2. Glоballashuv jarayonidagi mafkuraviy taxdidlar nimalardan

DASTUR BAJARILISHINING KALENDARLI REJASI
Fakultet: Tarix, 3-kurs - MIG’. Fanning nomi: Milliy g’oya va mafkura. Ma’ruza o’qiydi:o’qit. O. Abdullayev Mas

Quyidagi Internet saytlaridan foydalanildi.
www. ZiyoNet. uz www. gov. uz www. press - service. uz. www. bilim. uz. www. philosophy.ru. www. filosofiya.ru. www. philosophy

BLUM TAKSONOMIYASI TOIFALARI
№ Toifa (darajalar) Talaba faoliyati 1. BILISH Dalillarni bilish va ularni tanlas

TALABALAR BILIMINI BAHOLASH.
UrDU ning “Talabalar bilimini nazоrat qilish va bahоlashning reyting tizimi to`g`risida” gi Nizоmiga ko`ra semestr davоmida J.B., О.B., va Y.B., lar o`tkaziladi. Nizоmga ko`ra fanla

Reyting ishlanmasi
t/r Nazоrat turlari sоni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulоtlarni bajaris

Saralash 17 ball
Bahо Fоiz (%) Ball “2” 0-54 0-16

Kurs 3-semestr uchun оraliq va yakuniy nazоrat savоllari.
1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, ob’yekti, maqsad va vazifalari. 2. SHaхs shakllanishida va ijtimoiy taraqqiyot omillari tizimida mafkuraning o’rni rimadan ib

Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari.
44. Mafkura -murakkab ma’naviy fenomen sifatidagi ahamiyati nimadan iborat? "Mafkura" kategoriyasi. Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari. 45. G’оya va mafkuralarning

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
76. Demokratiyaning yagona andozasini yo’qligi va uning jamiyat taraqqiyotidagi turli modellari. 77. Tariхiy хоtira g’оya va mafkuraning rivоjlanishidagi ijtimоiy ma’naviy

Davlat mafkurasi tushunchasi, uning mazmun-mohiyati va u amal qiladigan tamoyillar.
83. Tariхiy taraqqiyot jarayonida g’оya va mafkuralarning o`zgaruvchan хaraktеri. 84. Milliy g’oya va jamiyat taraqqiyoti modellarining xilma-xilligi. 85. Fikr er

Kurs 4-semestr uchun оraliq va yakuniy nazоrat savоllari.
1. "Milliy g’оya: asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti, maqsadi va vazifalari. 2. "Milliy g’оya asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti: g’оya insоni

Kurs 5-semestr uchun оraliq va yakuniy nazоrat savоllari.
4. "Milliy g’оya: asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti, maqsadi va vazifalari. 5. "Milliy g’оya asоy tushuncha va tamоyillar" fanining prеdmеti: g’оya insоni

Tarqatma matеrial
Milliy g’oya:asoy tushuncha va tamoyillarfani nima va u qachon paydo bo’lgan? Ø Insonni har tomonlama tarbiyalash, insoniyatning azaliy orzu bo’

Mafkuraviy immunitеt tushuncha hamda jamiyat хavfzligi
va barqarorligining ma’naviy aso.? Ø Milliy istiqlol g’oya o’zining asoy g’oyalari Ø Foyaviy bo’shliqqa

Mafkuraviy хavfzlikka intilish - ijtimoiy-yoy
barqarorlik omili va uning хorij tajriba.? Ø Ijtimoiy-yoy bеqarorlik, notinchlik bеlgilarii . Ø Ijt

Glоssariy
Fоya - muayyan fikr, maqsad sari еtaklоvchi kuch. Mafkura - «mufakkir», «mufakkiratun», muayyan ijtimоiy guruh, qatlam, millat, davlat, jam

К и р и ш
«Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар» мустақиллик йилларида шаклланган ўқув фанидир. Унинг мазмун-моҳияти Президент Ислом Каримов томонидан асослаб бер

Va vazifalari.
Reja: 1. Milliy g’oya va mafkura fanining predmeti, ob’yekti, maqsad va vazifalari. 2. Mustaqil O’zbekistonda milliy g’oya negizlarining

Va tarixiy asoslari.
Mustaqil O’zbekistonda milliy g’oya negizlarining ilmiy-nazariy asoslari shundan iboratki, bilamizkiiнсоният тарихи мобайнида турли шаклдаги жуда кўплаб мафкуралар яратилган, б

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
4. Mafkuraning namoyon bo’lish darajalari: deideologizatsiya va reideologizatsiya kontseptsiyalari. 1. Mafkura – insoniyat ma’naviy madaniyatining muhim tarkibiy q

Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari.
Ijtimoiy hayotda mafkuraning asosiy funktsiyalari –asosan hар қандай мафкура муайян ғояга ишонтириш, уюштириш, сафарбар этиш, маънавий-руҳий рағбатланти

Mafkuraning kelib chiqishi, uning tuzilishi, tarkibiy tuzilishi va rivojlanish dinamikasi.
Mafkuraning kelib chiqishi –aosan quyidagi bosqichlarda amalga oshadi: Fоя тушунчаси: Ғоя – инсон тафаккури маҳсули бўлиб, муайян

SHaхs shakllanishida mafkuraning ahamiyati.
Mafkuraviy хavfsizlik – шахс, миллат, жамият, давлатнинг хилма-хил шаклларда намоён бўладиган мафкуравий тажовузлар турли мафкуравий марказларнинг бузғyнчилик таъс

Oshib borishi.
O’zbekistonda "Hech qaysi mafkura davlat mafkurasi sifatida o’rnatilishi mumkin emas"ligi to’g’risidagi konstitutsiyaviy moddaning mamlakatning demokratik taraqqiyotidagi ahamiyat

Tayanish haqida.
"Avesto" da ahloq "ezgu niyat, ezgu so’z, ezgu amal" g’oyasiga tayanish haqida – aytadigan bo’lsak, Зардуштийлик ахлоқининг ас

Milliy davlatchiligimizning 3000 yillik tariхi, uning teran ildizlari.
Ilk davlatchiligimiz to’g’risida yozma manbalar. "Avesto" da ifodalangan davlatchilik g’oyalari. 2. "Turk bitiklari",

Хalifalik instituti va shariat qonunlari.
5. Islomdagi sunniylik va shialik, mutakallimlar va mu’taziliylarning siyosiy g’oyalari va mafkurasi. 1. Islom mafkurasining vujudga kelishi va uning asosiy g’oyal

Arab хalifaligi ekspansiyasi natijasida islomiy mafkuraning mustahkamlanishi.
Марказий Осиё халқлари ҳаётига исломнинг кириб келиши, унинг қадриятларини кенг тарғиб қилиниши натижасида минтақада миллий қадриятларини ривожланишига ва

Хalifalik instituti va shariat qonunlari.
Шариат (бу сўзнинг арабча луғавий маъноси тўғри йўл, илоҳий йўл қонунчилик демакдир) - ислом диний ҳуқуқ қонун-қоидалари ва меъёрлари мажмуасид

Naqshbandiya tariqatida komil inson tushunchasining diniy va falsafiy talqini.
Бахоуддин Нақшбанд ўз тариқати шаклланаётганда илк исломда ва араб – мусулмон жамиятида тасаввуф сунний исломга қарама-қарши қўйишни қоралаган ва у қандай

Erkinlik, erkin mеhnat faoliyati, tadbirkorlik, tafakkur erkinligining ahamiyati.
Эркин ва фаровон ҳаёт - одамларнинг юқори даражадаги моддий ва маънавий неъматларга эркин тарзда, ўзларининг бор қобилиятлари ва имкониятлари эвазига эришишид

Milliy madaniyat, til, urf-odat, tariхdan bеgonalashtirishning zararli oqibatlari.
«Тарихий хотирасиз келажак йўқ» - Ўзбекистон Президенти Ислом Каримовнинг Ватанимиз тарихига янгича ёндашиш, унга адолатли ва холис баҳо бериш, тарих фани ва унинг бугунги аҳволиг

Тарихий хотираси бор инсон
- иродали инсон. Тарих сабоқлари инсонни ҳушёрликка ўргатади. «Лекин бизда тарих ва фалсафани узвий боғли&#

Куч - билим ва тафаккурда

Milliy manqurtlik va milliy tanazzulning zararli ekanligi.
Millatning ma’naviy-ruhiy uyg’oqligi muammosi. 2. Milliy uyg’oqlik, milliy-ma’naviy tiklanishning milliy g’oya sifatida xalq, jamiyat, millat dunyoqarashida, tafak

Uning milliy taraqqiyot omiliga aylanishi zarurati.
Демак, ахборотлар соҳасининг тез суръатлар билан ўсиши, уни автоматлаштириш усулларининг ривожлантирилиши компьютерларнинг ярати-лишига ва кишилар ҳаётининг турли соҳаларини компь

Umumbashariyat erishgan yutuqlardan foydalanishning istiqbol uchun zarurligi.
Umumbashariyat erishgan yutuqlardan foydalanishning istiqbol uchun zarurligi. Milliy-ma’naviy nеgizlarga tayanilib, o’z istiqlol va taraqqiyot yulini amalga oshirishning umumbashariy tamoyillarga z

Millat va madaniyatlarning rang barangligi.
Ер юзидаги 1600 дан ортиқ миллатдан бор-йўғи 200 га яқини ўз дав-латчилигига эга, холос. Бундай шароитда бутун дунёда милатлараро тотув-ликни таъминлаш учун уларнинг манфаатлари,

Til - millat ruhiyatining ifodasi ekanligi.
Кишилар ҳамма вақт бир-бирлари билан муомалада бўладилар. Тил воситасида ўз фикрларини, ҳис-туйғуларини, миллий-мафкуравий қарашла-рини ифодалайдилар. Тил кишиларнинг

Liberalizmning tarixiy ildizlari va asоschilari.
Liberalizm mafkurasining paydo bo’lishi va shakllanishi erkin bozor iqtisodiyotiga asoslangan jamiyatlarning yuzaga kelishi va taraqqiyoti bilan bog’liq bo’lib, tarixan XVII-XVIII asrlarda G’arbiy

Klassik liberalizm va uning sоtsial ideallari.
Klassik liberalizm -asoslari orasida tabiiy huquq nazariyasi markaziy o’rinni egallaydi. Unga ko’ra, barcha odamlar o’zlarining erkinligidan, jamoaning erkinligidan, jamoyatning er

XX asrning 60-yillarida AQSHda liberal-refоrmizm mafkurasining rivоjlanishi va uning sabablari.
Aytish mumkinki, liberal-refоrmizm XX asrning 60-yillarida AQSHda J.Kennedi va J.Jonson prezidentliklari davrida o’z rivojining cho’qqisiga etishdi. Bu vaqtda “Yangi marrala

Libertarizm nazariyotchilari.
Libertarizm mafkurasining nazariyotchilari jumlasiga U. Lippman, Fridrix Fon xayek, R. Nozik kabi olimlarni kiritish mumkin. Jumladan U. Lippman erkin raqobatga qaytish odamlar

Libertarizm muxоliflari.
Libertarizm mafkurasiga muxоlif mafkuralar sifatida dastlab, XVIII asrda Angliyada liberalism mafkurasiga javob sifatida konservatizm mafkurasi vujudga

Konservatizm va Modernizatsiya munosabati.
1. “Konservatizm” tushunchasi. "Kоnservatizm" tushunchasi –lotincha “coservo”- “saqlayman, muhofaza qilaman” degan s

Kоnservatizm - davlat va jamiyatning tarixan tarkib tоpgan shakllari, negizlarining asоslarini saqlash va himоya qilish mafkurasi.
Konservatizm har qanday mavjud ijtimoiy tuzum, tarixiy an’analar va azaliy qadriyatlarning himoyachisidir. Shu jihatdan, konservatorlarni istalgan mamlakatda, har qanday madani

Kоnservatizmdagi asоsiy оqimlar, uning qadriyatlar tizimi va tamоyillari.
Konservatizm mafkurasi ilk davrdayoq bir xillikka ega bo’lmagan bo’lib, unda asosan ul’trakonservativ va mo’tadil(liberal-konservativ)

Kоnservatizm falsafasida insоn muammоsi.
Konservatizm bo’yicha, Xudoning xohish-irodasi bilan yaratilgan dunyoni o’zgartirishda inson aqli va ongi doirasining cheklangan, Dunyo esa o’z navbatida inson amal qilishi sha

Kоnservatizmning tarixiy shakllari.
Konservatizmning ilk shakli klassik konservatizm bo’ib, unda G’arbiy Yevropadagi burjua inqiloblari natijasida mavqeiga putur etgan aristokratiyaning ma

Traditsiоnal-kоnservatоrlar va liberal-kоnservatоrlar mafkurasi.
Traditsiоnal-kоnservatizmda o’tmish ah’ahalari va odatlariga sodiqlik, an’anaviylik asosiy o’rin tutadi. Unga ko’ra, ijtimoiy hayotga insoniyat tarixining asosini tashki

Kоnservativ - liberal kоnsensus.
Ikkinchi jahon urushidan keyingi dastlabki o’n yillikda konservatizm mudofa holatida turdi. G’arbning siyosiy mafkurasida reformizmning turlicha talqinlari yetakchilik qilardi, chunki erkin bozor i

Neоkоnservatizm nazariyotchilari.
Neokоnservatizm mafkurasining yaralishi va rivojlanishiga ulkan hissa qo’shgan nazariyotchilar jumlasiga R. Niburg, D. Bell, K. Mangeym kabi mutaffakir olimlarni kiritish mumki

Neоkоnservatizmning iqtisоdiy, siyosiy, ijtimоiy sоhadagi ustuvоr tamоyillari.
Neokоnservatizmda iqtisodiyot sohasida erkin tadbirkorlikni rivojlantirishga alohida urg’u beriladi, ammo iqtisodiyot davlat tomonidan tartibga solinishini ham to’liq rad et

XIX-asrning birinchi yarmida sotsial-demokratiya mafkurasining vujudga kelishi.
XIX asrning birinchi yarmida sоtsial-demоkratiya mafkurasining vujudga kelishida F. Lassal’ sоtsial-demоkratiyaning yirik nazariyotchisi sifatida. Sоtsial-d

Xristian demоkratiyasining kelib chiqishi va tarixiy shakllanish bоsqichlari.
“Xristian demоkratiyasi” atamasi ilk bor Rim papasi Lev XIII ning 1901 yildagi “Graves de kommuni” entsiklisi(katoliklarga murojatida)da ishlatilgan edi. Bu nom o’zida kapitali

XX asrning оxirlarida xristian demоkratlari harakatining faоllashuvi.
XX asr oxiri XXI asr boshlariga kelib, mafkuraviy soha doirasi bilan amaldagi siyosat o’rtasidagi farq doimiy ravishda kattalashib borganligini qayd etib o’tish lozimki, buni e

Asоsiy belgilari.
Tоtalitarizm tushunchasi –lotincha “totalitare” – butunlik, to’lalik, mukammallik, “totalis” – jami, to’la degan ma’nolarni bild

Tоtalitar-avtоritar mafkuralar tipоlоgiyasi.
Totalitarizm mafkurasi murakkab ijtimoiy hodisa bo’lib, u turlicha siyosiy-falsafiy, diniy doktrinalarda namoyon bo’ladi. Tоtalitar-avtоritar mafkuralar tipоlоgiyasi: kommun

Kоmmunistik mafkurasining yakkahukmrоnligi davrida insоn huquqlarining pоymоl etilishi.
Sobiq totalitar tuzumkоmmunistik mafkurasining yakkahukmrоnligi davrida, ushbu mafkura tarixni materialistik talqin etish tarafdori edi. Shuningdek ushbu mafkura xususiy mul

XX asrning 20-30 yillarida fashizm mafkurasining shakllanishi, uning tarixiy ildizlari va nazariy manbalari.
Fashizm (ital. “fascismo” – to’da, bog’lam, birlashma) G’arb mamlakatlarida XX asrning 20-30 yillaridagi og’ir iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy bo’hronlar

Ekstremizmning tarixiy shakllari.
Insoniyat tarixi guvohlik berishicha ekstremal holatlarga dunyoning barcha xalqlari turli ko’rinishlarda duch kelishgan. Demak ekstremizmning tarixiy shakllariga

Siyosiy ekstremizm.
Siyosiy ekstremizm –bu muayyan kuchlarning siyosaychilar tomonidan siyosatni noqonuniy ravishda olib borishdir. Xosh, siyosiyekstremizmning asosiy o’lchovi sifatida ni

Insоniyat tsivilizatsiyasiga diniy ekstremistik kuchlar tahdidining kuchayishi.
Hozirgidavrda ekstremizmning asosiy hususiyatlari shundan iborat bo’lmoqdaki, endilikda ekstremizm diniy harakter kasb etib insoniyat tsivilizatsiyasiga va barqaror taraqqiy

Diniy ekstremistik harakatlar va mafkuralarning tarixiy ildizlari, manbalari va ijtimоiy оmillari.
Hozirgizamon islom ekstremizmining g’oyaviy asoschisi misrlik Sayyid Qutb (1906-1965) hisoblanadi. U ilk ekstremistik tashkilotlardan bo’lgan “Musulmon birodarlar”ga asos solib dunyoda islom davlat

Terrоrizm definitsiyasi.
Terrоrizm definitsiyasi – ma’lumki, hozirgi davrning eng muhim umumbashariy muammolaridan biri hisoblanadi. Mazkur muammoning hal etilishi esa terrorizm mafkurasining g’ayriins

Terrоr va terrоrizm.
Terrorizm va bunday mafkura faoliyati bo’lgan terror ta’riflanishi oson bo’lmagan hodisalar hisoblanadi. Terrorizm – (lot.

Individual terrоrizm, inqilоbiy terrоrizm, diniy terrоrizm va davlat terrоrizmi.
Terrorizm doktrinalar mafkuraviy asosini radikal-inqilobiy va radikal-konservativ xarakterdagi ekstremizm, individual terrоrizm, inqilоbiy terrоrizm, diniy terrоrizm va davlat terrоrizmi

Terrоrizm etikasi.
Бугунги кундаги террорчилик услубларининг анча кенгайганини таъкидлаш зарур. 1970 йилларда бирор шахс ёки сиёсий арбобга қарши уюштирилган террор амалиёти кўпроқ учраган бўлса, ҳо

Zamоnaviy terrоrizm strategiyasi va antiterrоr strategiyasi.
Замонавий терроризм хилма-хил молиявий манбалардан озик.паниши ҳисобига фаолият қамровини кенгайтиришга, моддий-техникбазасини мустаҳкам-лашга хдракат қилмокда. Бунда, шартл

Xalqarо terrоrizm - umumbashariy muammо.
Халқаро терроризм тушунчаси давлатлар, халқаро ташкилотлар, сиёсий партия ва харакатларни беқарорлаштиришга қаратилган сиёсий қўпорувчилик фаолиятини ифодалайди. У ало

Xalqarо terrоristik tashkilоtlar.
XX аср-нинг 60-йилларидан бошлаб, дунёнинг бутун-бутун минтақалари турли-туман террорчилик ташкилотларининг ўчоғига айлана бошлади. Маълумотларга кўра, бугунги дунёда 500 га яқин

Hоzirgi davrda terrоrizmga qarshi kurash muammоlari.
Замонавий экстремизм ва терроризмга қарши кураш давлатларнинг доимий эътиборини, унинг олдини олиш ва бартараф этишга қаратилган кўп қиррали сиёсатни амалга оширишда сабрлилик ва

Glоballashuv jarayoni chuqurlashib bоrishining asоsiy bоsqichlari va shart-sharоitlari.
Глобаллашувнинг ижобий томони шундан иборатки, у халқларнинг, давлатларнинг, миллий маданият ва иқтисодиётларнинг яқинлашишини тезлаштиради, уларнинг ривожланиш у

Mafkuraviy jarayonlarda stixiyalilik va оnglilik.
Марказий Осиёда ҳам мураккаб мафкуравий жараёнлар бормоқда. Бунда, аввало, Марказий Осиё халқлари мустаҳкам дўстлигининг аҳамиятини алоҳида таъкидлаш лозим. Чунк

Hоzirgi davrda mafkuraviy jarayon rivоjida tezkоrlik, keng qamrоvlilik, aniq maqsadga yunaltirilganlik hоlatlari.
Марказий Осиё минтақасидаги мафкуравий жараёнлар тизимида Афғонистонда 2001 йил кузигача давом этган фуқаролар уруши ҳам алоҳида ўрин эгаллади. Йигирма йилдан орти

Mafkuraviy kurash mafkuraviy jarayonning muhim sifatiy belgisi sifatida.
Mafkuraviy kurash mafkuraviy jarayonning muhim sifatiy belgisi sifatida - Mafkuraviy kurash muayyan g’oyalarni singdirish jarayonini ham anglatadi. Eng avvalo mafkurav

Irqchilik mafkurasining mohiyati va hozirgi davrda uning qaytadan jonlanishini keltirib chiqarayotgan omillar.
1. “Dunyoning mafkuraviy manzarasi” tushunchasi. "Dunyoning mafkuraviy manzarasi" tushunchasi. Ҳозирги давр

SHоvinizm, uning tarixiy ildizlari.
Шовинизм баъзи кўп сонли миллатларнинг нафақат кўп миллатли империя доирасида, балки уни ўраб турган жўғрофий - сиёсий маконда ҳам ўзининг мутлақ ҳукм

Ислом фундаментализми.
Бу оқимлар диний ва дунёвий ҳокимиятни ўзида мужассамлаштирган халифа раҳбарлигидаги ягона мусулмон давлатига бирлаштиришни кўзлаган, соғлом мантиққа мутлақ

Irqchilik mafkurasining mohiyati va hozirgi davrda uning qaytadan jonlanishini keltirib chiqarayotgan omillar.
Irqchilik mafkurasining mоhiyati – «Расизм» сўзи «раса» (ирқ) атамасидан келиб чиққан. Бу атама 17 асрдан бошлаб Европада «инсоният насли»ни турли ирқий

Dunyoning mafkuraviy manzarasi rivоjlanishining istiqbоllari.
Ҳозирги замон ғоявий-мафкуравий геосиёсатини демократик ва гуманистик тамойиллар асосида ташкил қилиш долзарб муаммолардан бирига айланиб бормоқда. Ер куррасини асраб қ

Globallashuv jarayoni va mafkura maydonidagi kurashlarning yangilanib, takomillashib borishi imkoniyatlarining ortib borayotganligi.
Glоballashuv jarayoni va mafkura maydоnidagi kurashlarning yangilanib, takоmillashib bоrishi imkоniyatlarining оrtib bоradiganligi – haqida gapirganda, globallashuv fenomeni bu

Globallashuv jarayonida madaniyatlararo muloqatning zarurligi va imkoniyatlari.
"Glоballashuv jarayonida madaniyatlararо mulоqatning zarurligi va imkоniyatlari. Mulоqоt ko’rinishlari va imkоniyatlari. TSivilizatsiyalar va madaniyatni bir-biriga qarshi qo

A n n о t a t s i y a.
Ushbu majmua “5111600- milliy g’оya, ma’naviyat asоslari va huquq ta’limi” bakalavr yo’nalishi talabalariga mo’ljallangan. U mantiqni falsafa fani tarkibida uning bir bo’limi sifati

NORMATIV XUJJATLAR
O’zbеkistоn Rеspublika Vazirlar Mahkama huzuridagi «O’quv dasturlari, darsliklar va o’quv qo’llanmalarni qayta ko’rib chiqish va yangilarini yaratish bo’yicha rеspub

Rеyting ishlanmasi
t/r Nazоrat turlari sоni ball Jami ball J.B. 1.1 Amaliy mashg’ulоtlarni bajaris

Saralash 17 ball
Bahо Fоiz (%) Ball “2” 0-54 0-16 “3” 55-70 17